Anita is studentendecaan. Met wat voor zaken wenden studenten zich tot het decanaat? En in hoeverre zijn die zaken te voorkomen? Wat is volgens haar de oorzaak van de somberheid onder studenten? Sam du Mosch sprak haar hierover.
Anita Mooi werkt sinds 2007 bij de Hogeschool Utrecht. De eerste tien jaar bij Centrum Studiekeuze, een samenwerkingsverband tussen de HU en de UU. Van 2017 tot 2023 als studiekeuzeadviseur en vanaf 2023 als studentendecaan op de HU Amersfoort.
Welke problemen zie je het vaakst bij studenten aan de HU?
‘Ik krijg vaak vragen over studieproblemen door mentale of fysieke gezondheidsklachten. Of door neurodiversiteit, zoals ADHD of een autismespectrumstoornis. Bij het decanaat bespreken we hoe we hen kunnen helpen om toch effectief te studeren. Dit kan bijvoorbeeld door ondersteuning bij toetsvoorzieningen, zoals extra tijd bij toetsen. Ook wijzen we studenten op trainingen van het Student Support Centre, waar ze leren hoe ze beter kunnen leren en plannen. Daarnaast hebben sommige studenten baat bij de StudieHUiskamer, waar ze met een groep studenten een vaste dag per week samen studeren.’
Wat zijn de oorzaken van de somberheid bij studenten?
‘Ze komen inderdaad ook met somberheidsklachten. Dit heeft volgens mij te maken met de veelheid aan dingen die ze te doen hebben. Ze studeren, werken, onderhouden een sociaal leven met vrienden en familie, en hebben steeds vaker mantelzorgtaken. Daarnaast spelen sociale media een grote rol. Hierdoor ervaren studenten niet alleen prestatiedruk in hun studie, maar ook in hun leven in het algemeen. Als ze door deze druk achterop raken in hun studie, kan dat leiden tot somberheid, motivatieproblemen en uitstelgedrag. Studenten willen vaak wel studeren, maar het lukt hen op de een of andere manier niet.’
‘De corona-periode kan hierbij een rol hebben gespeeld, en dit zou in de komende jaren kunnen veranderen. Sociaal-psycholoog Jonathan Haidt laat in zijn boek “Generatie Angststoornis” zien dat er een verband is tussen de opkomst van de iPhone en de toename van depressie onder jongeren. Jongeren raken hierdoor geïsoleerd en verleren sociale vaardigheden, wat door corona nog eens versterkt is.’
Welke (psychologische) kennis is nuttig om studenten goed te kunnen begeleiden?
‘Het begint allemaal met de juiste grondhouding: het bieden van een luisterend oor en een onderzoekende, empathische nieuwsgierigheid. Wat brengt jou bij me? Waar loop je tegenaan? Wat kan je helpen? Het is belangrijk om vanuit verschillende invalshoeken te kijken wat de student kan ondersteunen.’
‘Als iemand motivatieproblemen heeft of somber is, kun je eerst onderzoeken hoe dit in de opleiding speelt en of er verbeteringen mogelijk zijn. Misschien speelt er thuis iets waardoor de student zich niet kan concentreren. In dat geval kunnen we kijken of een gesprek met ouders of een huisarts nuttig is, of dat begeleiding door een studentenpsycholoog mogelijk is.’
‘We moeten oppassen dat we niet van te veel dingen een psychologisch probleem maken. Soms is het leven gewoon even niet fijn, en in het leven van een jongvolwassene gebeurt er veel op het gebied van relaties, vriendschappen, en familie, zoals ouders die ziek zijn of overlijden. Het is goed als er binnen de opleiding ruimte is om je verhaal kwijt te kunnen, bijvoorbeeld in je leerteam of bij een medestudent.’
In hoeverre heeft een hogeschool verantwoordelijkheid om klachten bij studenten te voorkomen?
‘Een hogeschool moet de nodige begeleiding en ondersteuning bieden. Studenten kunnen in eerste instantie terecht bij hun leerteambegeleider, vooral voor inhoudelijke vragen over de studie. Bij bijzondere omstandigheden kan de student worden doorverwezen naar het decanaat of zelf contact opnemen. Vooral als er studievertraging dreigt is het belangrijk dat de student tijdig met een studentendecaan in gesprek gaat.’
‘Binnen de HU zijn er veel initiatieven om studievertraging te voorkomen en het welzijn van studenten te bevorderen. Voor motivatieproblemen, uitstelgedrag, faalangst en studiestress kunnen studenten begeleiding krijgen van een studentenpsycholoog. Daarnaast zijn er studiekeuzeadviseurs die kunnen helpen bij twijfels over de studiekeuze.’
Wat kan de hogeschool volgens jou beter doen?
‘Er ligt te veel op het bordje van de leerteambegeleiders en ik weet niet of zij daar allemaal voldoende tijd voor hebben. Daar zouden de opleidingen eens goed naar kunnen kijken.’
‘Bij het voorkomen van somberheid spelen echter ook veel andere factoren mee waar een hogeschool weinig invloed op heeft, zoals de invloed van sociale media waar vaak het perfecte plaatje overheerst. Daarnaast dragen oorlogsdreiging, de woningcrisis en klimaatveranderingen bij aan de huidige tijdgeest. Dit kan somberheid en motivatieproblemen verklaren. Studenten kunnen zich afvragen of het allemaal wel zin heeft als ze straks toch geen huis kunnen krijgen.’
Wat kunnen studenten volgens jou beter doen?
‘Probeer eens een maand geen sociale media te gebruiken. Misschien is het te veel gevraagd om helemaal geen WhatsApp te gebruiken, maar probeer eens een tijdje zonder Instagram of TikTok. Kijk wat dat met je doet. Je zult merken dat je veel meer tijd overhoudt voor je studie. Daarnaast word je meer op jezelf teruggeworpen, waardoor je gaat nadenken over hoe jij jezelf tot de dingen verhoudt in plaats van wat anderen daarover zeggen. Dit kan confronterend zijn, maar ook verhelderend. Praat hier met mensen over, ook als je somber bent. Vaak zal een ander dit herkennen bij zichzelf.’
‘Buiten sociale media om is het leven voor bijna iedereen wel eens een tijd niet zo leuk. En het is belangrijk om een goede balans tussen studie en werk te behouden. Besef dat je echt tijd moet besteden aan je studie en dat het niet vanzelf gaat.’
Wat is de grootste misvatting over het decanaat onder studenten of docenten?
‘We kunnen niet alles oplossen. Het is essentieel dat een student ook zelf actie onderneemt. We willen met je meedenken, maar je moet zelf ook aan de slag. Dit betekent dat je zelf een gesprek met een docent moet aangaan, je moet aanmelden voor een training, of een verzoek bij de examencommissie moet indienen.’
‘Als je het spannend vindt om deze stappen te zetten, is de verleiding groot om te vluchten naar sociale media en daar urenlang te scrollen. Maar dan schiet je niets op. Een sociale media-detox kan hierbij helpen!’
Lees ook: Van ADHD tot autisme: zo is het om te studeren met een ‘neurodivers brein’
