‘Wat wil jij worden als je later groot bent?‘
Misschien wel de meest gestelde vraag in onze kindertijd. Brandweer? Superman? Juf? Dino?
Naarmate we ouder worden verliest de vraag zijn frisheid. We weten het antwoord niet, willen er niet meer over nadenken en krijgen er slapeloze nachten van. De crisis die dat soms oplevert omschreef onze columniste Noah Moeys (26) afgelopen dinsdag nog als ‘De doodnormale identiteitscrisis van mensen met mijn leeftijd.’
Maar de vraag naar onze toekomstdroom hoéft niet vervelend te worden, vindt docent Ernst van Berkum (44). Hij dacht er diep over na, las een vijftigtal zelfhulpboeken en schreef daarna zelf een boek, met de titel: Wat wil je worden als je later groot bent?
Millennials hebben hoge verwachtingen van het leven, schrijft hij op zijn achterflap. Ze willen voldoen aan het ideale plaatje (in Noah’s geval: schrijven voor de New York Times) én simpelweg tevreden zijn. Als dat niet lukt, krijgen ze te maken met een ‘quarterlifecrisis’.
Boek belooft beterschap
Geen eeuwigdurend geluk, maar wel leren vaker gelukkig te zijn: dat belooft Van Berkum. We hoeven alleen maar zijn boek te lezen met daarin zeven bouwstenen waarin hij uitlegt waar onze hoge verwachtingen vandaan komen en hoe we wat rustiger in het leven kunnen staan. Slechts 232 pagina’s, huppakee.
Van Berkum begon aan drie opleidingen, rondde er één af en werkt nu als docent bij Social Work. Hij woont met zijn vrouw en twee kinderen in Amersfoort en heeft zijn tropenjaren inmiddels achter de rug. Het idee voor zijn boek ontstond uit nood: hij heeft de crisis die hij beschrijft aan de levende lijve ondervonden.
Iedereen valt steeds om
Van Berkum was eind dertig toen hij één voor één zijn vrienden zag omvallen. Ziekte, depressie, burn-out. Ook de stevige jongens en meisjes van wie hij het nooit had verwacht. Uiteindelijk trof het ook zijn vrouw. En als laatst was hij zelf aan de beurt. ‘Ik zat in de auto op weg naar een gesprek met een student. Voor het stoplicht vloog het me naar de strot. Ik kreeg geen lucht meer en mijn hoofd leek volgepropt te worden met watten. Geen gedachte was meer helder. Toen heb ik mijn collega gebeld: “Ik keer om en blijf even thuis.”’
Dat ‘even thuis blijven’ werd uiteindelijk een half jaar. Daar ging natuurlijk iets aan vooraf. Iets met ‘kleine kinderen’, ‘slapeloze nachten’, ‘wrijvingen op werk’ en ‘veel te veel willen op één dag’.
Van Berkum: ‘Ik zag al jaren dat studenten worstelden met het leven. Maar pas door mijn eigen burn-out ben ik alles erover gaan lezen. Zelfhulpboeken over tijdmanagement, mediteren, diëten, mindfulness en psychologie en De kracht van het nu. Sommige teksten vond ik heel goed, maar veel maakten me juist gestrest. Want vaak was de boodschap: Geluk is binnen handbereik: je moet het alleen even voor jezelf fixen.’
Deze tijd is onmogelijk
En juist dáár gaat het mis, volgens Van Berkum. Het idee dat je gelukkig moet zijn. En dat begint al vroeg in de jeugd van iedereen die grofweg geboren is na 1980. Deze tijd is luxe. Maar onmogelijk om tevreden in op te groeien, in zekere zin. Meent Van Berkum.
‘Wij kennen geen echte teleurstellingen meer’, zegt hij. ‘Vroeger kwam je uit een groot gezin, kreeg je amper aandacht van je ouders. Die gezinnen leefden in kleine huizen, kinderen hadden geen eigen kamer, geen eigen spullen of kleren. Vakantie was een dagje per jaar en auto’s waren voor de elite.
Tegenwoordig hebben we alles, en op internet zie je de indrukwekkende plaatjes van je leeftijdsgenoten. Goeie looks, mooie reizen, en knallende prestaties. Zelfhulpboeken met titels als ‘365 dagen succesvol’ voeren de druk nog een beetje verder op.
Zelfhulp, maar dan goed
De opdrachten uit Van Berkums boek zouden als enigszins hoogdravend (zo niet: onmogelijk) kunnen worden opgevat. Zomaar een greep: ‘ontwikkel een ontspannen bewustzijn’, ‘ken je essentie’ en ‘overstijg je overtuigingen.’ Gaat daar niet ook de boodschap van uit dat geluk maakbaar is?
Van Berkum: ‘Dat vind ik inderdaad een lastige. Uiteindelijk wens ik dat iedereen wat vaker een gesprek heeft over wat belangrijk is. Gewoon, zoals je dat vroeger bij het kampvuur deed. Even stoppen, even niksen. Als ik het opnieuw mocht doen, zou ik een half uur per dag voor me hebben uitgestaard, vanaf mijn twintigste. Dan zou ik waarschijnlijk beter zijn gaan voelen wat voor mij zinvol is.’
De stilte opzoeken is een belangrijk thema in het boek. Volgens Van Berkum is de hedendaagse schermcultuur niet gezond. Van series en social media blijven je cortisol – en adrenalinegehalte onverminderd hoog. Verstandiger zijn: mediteren, wandelen, praten en schrijven over wat je bezighoudt.
Op minutieuze wijze brengt van Berkum alles aan bod wat voor hem essentieel is om een tevreden mens te zijn. Oefeningen, wetenschappelijke verklaringen, persoonlijke kadertjes en tal van grote en kleine opdrachten. Wie met kerst nog geen plannen had, hoeft zich niet te vervelen.
Wereldfaam en dito inkomsten
De schrijver bracht het boek uit bij uitgeverij Boekscout. Niet een uitgeverij die bekend staat om de indrukwekkende aantal oplagen. Maar daar is het de schrijver niet om te doen. ‘Ik heb nooit bestsellerauteur willen worden. Ik wilde er zelf van leren en beschouw het als een heel duur visitekaartje. Als ik er een paar studenten mee verder help ben ik al tevreden.’
En onze columniste Noah? Wat zal ze doen? Alles op alles zetten voor een baan bij The New York Times? Reizen? Een master doen? Een gezin stichten? Wat is belangrijk?
Van Berkum glimlacht. ‘Noah, kan rustig ademhalen. John Lennon zei ooit: “Life is what happens while you’re busy making other plans.”’
Trajectum geeft een gesigneerd boek weg! Stuur een mailtje naar trajectum@hu.nl motiveer waarom jij het verdient.
