Seksueel overschrijdend gedrag is nog altijd aan de orde van de dag, ook binnen studentenverenigingen. In het kader van Orange the World gingen zaterdag wat organisaties met elkaar in gesprek.
De bangalijsten van begin dit jaar zeiden genoeg: nog steeds zijn vrouwen niet overal veilig binnen studentenverenigingen. Ook daarbuiten zijn de cijfers schrijnend: 45 procent van de vrouwen heeft ooit te maken gehad met seksueel overschrijdend gedrag.
Reden voor het Kennisnetwerk van hbo- of wo-opgeleide vrouwen (VVAO) om, tijdens de Orange the World-weken, de koepelorganisatie van studentenverenigingen (LKvK) en mannenemancipatie-organisatie Emancipator uit te nodigen. Orange the World is de wereldwijde campagne tegen geweld tegen vrouwen en meisjes, ieder jaar op 25 november.
Iedereen zit klaar, in het buurtcentrum van Utrecht Oost. De tafeltjes staan keurig in een rij, waardoor de sfeer iets wegheeft van een centraal examen, maar dan in het donker. Op een scherm spreekt actrice Saskia Temmink: ‘Elke dag zei mijn baas: “Hoe gaat het met je, schatje. Wat doe je je werk goed, schatje. Zonder jou functioneert het bedrijf niet, schatje.”’ De zaal is stil. Het is een speciale editie van De Vloer Op, voor Orange the World.
Temmink sluit af: ‘We hadden een half jaar seks. Daarna wilde ik niet meer, maar dat ging niet. Is het mijn schuld?’ Voorzitter Janneke Juffermans loopt rustig naar voren: ‘Hou je gedachten vast voor straks!’
Studentenverenigingen
Naar voren komt Wouter Oldenhof, voorzitter van de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvK). ‘Waar denken jullie aan bij studentenverenigingen?’ Handen schieten omhoog. ‘Een thuis voor studenten’, roept er een. ‘Bier!’, roept de ander. ‘Een exclusief groepje.’
Oldenhof: ‘Studentenverenigingen doen het niet goed in het nieuws: bangalijsten, ontgroeningen, mannen in jasjes die bier drinken. Maar als je de leden vraagt hun tijd in de vereniging te omschrijven, noemen ze gezelligheid, tijd van je leven en verbondenheid.’
Soms gaat het mis, gaat Oldenhof verder. ‘De bangalijsten waren daar een extreem voorbeeld van. Nieuwe mannelijke studenten willen niet buitengesloten worden en bezwijken voor groepsdruk. Het zijn vaak de ouderejaars in bepaalde traditionele verenigingen die het voor het zeggen hebben. Daarom moet er een cultuurverandering plaatsvinden.’
Oldenhof vertelt over de gedragscode die 49 studentenverenigingen inmiddels hebben ondertekend. Ook de Regeringscommissie Mariëtte Hamer en toenmalig minister van OCW Dijkgraaf waren aanwezig. ‘De kennismakingstijd krijgt een minimaal aantal uren slaap, er worden trainingen en workshops aangeboden, er komt een meldpunt en er zijn nu vertrouwenspersonen.’
Dan is het tijd voor vragen. ‘Ik vind het onbegrijpelijk dat jongens die seksueel overschrijdend gedrag vertonen niet onmiddellijk uit de vereniging worden gegooid’, roept iemand. ‘Als koepelorganisatie hebben we daar niks over te zeggen, maar de jongens van de bangalijsten zijn in ieder geval anderhalf jaar geschorst’, antwoordt Oldenhof. ‘Veel te weinig!’, is de reactie. ‘Jij moet daar wat aan doen!’
Meer vingers schieten omhoog. ‘De schaamte moet de andere kant op. Niet de meisjes, maar de jongens moeten zich diep schamen. Zij moeten op de lijst!’ Gejoel uit de zaal. Oldenhof: ‘Ook de jongens hebben er last van, hoe grof de fout ook is. Ze worden hard gestraft en we hopen dat de vereniging een plek is waar ze zich weer kunnen bewijzen.’ Het publiek lijkt niet tevreden.
Emancipator
‘Wat is een veilige man?’ Het is tijd voor de tweede spreker: Emancipator, een organisatie die zich inzet voor mannenemancipatie. Men gaat in groepjes in gesprek. ‘Hmm, dat is een lastige. Een man die bewust is van zijn rol als man?’, oppert iemand. ‘Een man die zich niet hoeft te bewijzen, luistert en niet afkapt. Maar bij brand wel ingrijpt!’ Gelach uit de zaal.
‘En waar denken jullie aan bij een onveilige man?’, vraagt spreker Huib Jan Wind. ‘Een man die seksueel overschrijdend gedrag laat zien’, zegt een groep. ‘Een man die een vrouw als object ziet en die seksuele energie uitstraalt.’
Wind verzoekt vervolgens iedereen de volgende zinnen aan te vullen: ‘Een echte man drinkt…’ ‘Bier!’, roept de zaal. ‘Vervoert zich in een… ‘Auto!’ ‘Draagt een…’ ‘Pak!’ ‘Uhm, ik had eigenlijk horloge, maar pak is ook goed.’
Wind gaat verder. ‘Mannen zitten gevangen binnen deze stereotypes, en als ze zich hier niet aan voldoen ben je een watje, flikker of pussy. Je wordt sociaal uitgesloten, hebt minder macht en aanzien. Daarnaast willen jonge jongens duidelijkheid over normen, en die bieden influencers als Andrew Tate. Een tip voor mannen: ga kwetsbare gesprekken aan! Lach niet bij flauwe grappen. Stel elkaar de vraag: “chicks scoren”, wil je dit echt?’
Alle kleine beetjes tellen
Achteraf vraagt de gemeente Utrecht, die ook van de partij is, wat ze kunnen doen om seksueel overschrijdend gedrag tegen te gaan. ‘Jullie kunnen meer verantwoordelijkheid nemen, in plaats van alles aan organisaties over te laten’, stelt iemand voor uit de zaal. ‘Er moeten meer goede mannelijke rolmodellen komen.’ Gemeente: ‘Kijk, hier komen we voor!’
Er vinden meer stuifbestuivingen plaats. ‘Moeten jullie niet eens samen gaan zitten?’, vraagt de voorzitter aan Wind en Oldenhof. ‘Ja, dat doen we, straks bij de borrel.’ Terwijl de sprekers ieder een doos oranjekleurige kerstballen cadeau krijgen, richt dagvoorzitter Juffermans zich tot de zaal. ‘Ik wil positief eindigen: deze samenwerking is volgens mij sterker dan de invloed van Andrew Tates.’
