Een op de tien vrouwelijke studenten in Nederland heeft tijdens haar studie seks gehad zonder dat zij daarmee instemde. Bij mannen gaat dat om 1 procent, meldt Amnesty International op basis van onderzoek onder 1059 studenten door I&O Research. De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) spreekt van een ‘hardnekkig’ en ‘wijdverspreid’ probleem. En Amnesty ziet dat studenten niet weten waar ze kunnen aankloppen bij universiteiten en hogescholen.
Uit het onderzoek blijkt dat 11 procent van alle studenten ooit seksuele penetratie zonder instemming meemaakte – dit overkwam met name vrouwelijke studenten. Ook blijkt dat 31 procent van de vrouwen en 11 procent van de mannen tijdens de studententijd andere ongewenste seksuele handelingen heeft meegemaakt zoals aanraken, zoenen of betasten zonder instemming.
De meeste studenten die met seksuele penetratie zonder instemming te maken kregen in hun studententijd, werden daar niet met fysiek geweld toe gedwongen. Meestal is er sprake van aandringen, negeren of doorgaan zonder te checken. Of de ander negeert wat er verbaal of non-verbaal wordt aangegeven. Ook gebeurt het dat de ander doorging terwijl diegene niet meer reageerde of bevroor. Bij een kwart van de studenten vond deze penetratie plaats nadat de ander misbruik maakte van hun alcohol- of drugsgebruik. Bij acht procent van de studenten was sprake van drogeren voordat de penetratie plaatsvond.
De meeste studenten die aangaven dat ze verkracht zijn, zeggen dat ze de dader kenden, bijvoorbeeld van een feestje of een date. Ruim een kwart gaf aan slachtoffer te zijn geworden na alcohol- of drugsgebruik.
De LSVb spreekt van een ‘hardnekkig’ en ‘wijdverspreid’ probleem waar te veel studenten het slachtoffer van worden. LSVb-voorzitter Lyle Muns: ‘Het is pijnlijk om te zien hoe grootschalig het seksueel misbruik plaatsvindt. Dit is onacceptabel en vergt meer aandacht en actie van zowel onderwijsinstellingen als de studentengemeenschap.’
Studenten vertellen het niemand
Vier op tien studenten die tijdens hun studententijd slachtoffer waren van seksuele penetratie zonder instemming, deelden dit met niemand.
Driekwart van de studenten die een penetratie zonder instemming meemaakten tijdens hun studietijd hebben daar later ook last van: het meest genoemd zijn psychische (52%), seksuele (44%) en relatieproblemen (37%).
Bij 14 procent gingen de studieresultaten achteruit en sommigen konden een tijdje niet meer studeren of werken. Bij enkelen leidde het zelfs tot het afbreken van de studie of het wisselen van opleiding.
Studenten weten niet waar ze terecht kunnen
Ruim een jaar geleden bracht de LSVb haar inventarisatie naar buiten over de meldprocedures van ongewenst gedrag op hogescholen en universiteiten. Toen bleek dat procedures slecht vindbaar waren en er veel onduidelijkheid was over de vervolgstappen. Uit het onderzoek van Amnesty International blijkt nu dat slechts 3 procent van de studenten die slachtoffer zijn van seksueel misbruik dat ook meldt bij de onderwijsinstelling.
Slechts een klein deel van de studenten meldt het bij de vertrouwenspersoon van hun onderwijsinstelling als ze een verkrachting hebben meegemaakt. Bijna niemand weet precies bij wie je binnen de instelling kunt aankloppen, of wat de procedure is bij seksueel geweld. ‘De instellingen in het hoger onderwijs laten hier steken vallen. Zij moeten veel meer verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid en het welzijn van hun studenten’, zegt Dagmar Oudshorn, directeur van Amnesty Nederland, tegen het AD. Om te beginnen moeten zij hun studenten voorlichten over wederzijdse instemming bij seks, duidelijke informatie geven over beschikbare hulpverlening, gedegen protocollen opstellen en duidelijk en regelmatig hierover communiceren, vindt zij. Muns: ‘De lage bereidheid om te melden laat zien dat studenten instellingen nog onvoldoende weten te vinden of vertrouwen als ze slachtoffer worden van seksueel misbruik.’
Volgens de LSVb laten de cijfers zien dat er een noodzaak is tot een cultuuromslag binnen onderwijsinstellingen en het studentenleven. De focus moet daarbij liggen op preventie en duidelijk optreden als misbruik plaatsvindt. De vakbond vindt dat er nog veel ruimte is in het bevorderen van voorlichting en het onderling gesprek over ieders verantwoordelijkheid bij het tegengaan van dit probleem. Muns: ‘Binnen het studentenleven kan soms nog lichtzinnig gedaan worden over seksueel grensoverschrijdend gedrag. We moeten er daarom voor zorgen dat er meer ruimte komt om het gesprek hierover te voeren en dat er consequenties zijn als iemand de grens over gaat.’
Maatregelen binnen hogescholen en universiteiten
De LSVb meent dat er genoeg maatregelen zijn die hogescholen en universiteiten kunnen nemen. Ten eerste moeten de meldprocedures duidelijk zichtbaar zijn op de websites van de hogescholen en universiteiten. Ten tweede moeten instellingen duidelijker maken wat de vervolgstappen zijn als er een melding wordt gemaakt. Ten derde moeten de meldprocedures duidelijk aan bod komen tijdens de introductieperiode zodat alle studenten vanaf het eerste jaar weten waar ze terecht kunnen.
Amnesty voert al ruim een jaar campagne om meer aandacht te vragen voor seks die is gebaseerd op gelijkwaardigheid, vrijwilligheid en instemming. De mensenrechtenorganisatie richt zich nu op hogescholen en universiteiten. Die zouden een manifest moeten ondertekenen waarin ze hun studenten een betere bescherming beloven bij seksueel geweld.
Door een nieuwe zedenwet wordt alle onvrijwillige seks straks als verkrachting gezien. Er komt 4 tot 9 jaar celstraf op te staan. Mensen zijn strafbaar als ze konden weten dat iemand geen seks wilde, maar daar niet naar handelden. In de huidige wet moet er bij verkrachting nog sprake zijn van dwang of geweld.
Ook interessant: HU-docent maakt slinger van mondkapjes
