Eerst was er het meldpunt ‘linkse indoctrinatie’ van Forum voor Democratie. Daarna kwam er de ophef bij over de UU-docent die door zijn Facebookbericht ‘Volkert, waar ben je?’ op non-actief werd gesteld. Kunnen en mogen docenten hun politieke mening in het openbaar uiten? We legden het voor aan ons docenten- en studentenpanel.
Het meldpunt zorgde al voor veel ophef. Zo besloot de gemeente Amsterdam met een tegenreactie te komen, schrijft Het Parool. ‘Er is al een groot lerarentekort en leraren liggen al onder vuur. Leraren zijn uitstekend in staat hun eigen idealen los te zien van het onderwijs dat ze geven. Ze verdienen vooral onze steun’, aldus wethouder onderwijs Marjolein Moorman, die als tegenwicht een complimenten-meldpunt beloofde. ‘Daar kan iedereen juist zijn favoriete leraar doorgeven.’
Een mbo-docent van Aventus gaf zichzelf aan bij het meldpunt, met een uitgebreide toelichting op Twitter: ‘Ik laat me niet intimideren of bang maken. Geen : student hoeft mij ooit te verlinken bij welk meldpunt dan ook of die druk te voelen’, schrijft hij.
En dan was er nog de reactie onder het Trajectum-bericht over de docent aan de Universiteit Utrecht die op non-actief werd gesteld: ‘Regelmatig hoor je dat docenten hun politieke voorkeur uiten in de klas, en dat zal vast vooral het bashen van centrum/rechts zijn. Dat is totaal ongepast, vooral op de basis- en middelbare school maar ook op de uni. In secundair en tertiair onderwijs, als het vak er om vraagt, kan je best een discussie in de klas faciliteren over politiek maar als docent moet je je eigen mening altijd voor je houden. Er is een machtsverschil en kinderen (vooral in primair en secundair onderwijs) zijn makkelijk te beïnvloeden.’
Wat vinden studenten en docenten in ons studentenpanel van die opvatting? We vroegen rond.
Tijn Tas, voorzitter VIDIUS studentenunie
‘Ik vind wel dat er een verschil zit tussen de publieke functie van een docent en een docent als privépersoon. Sterker nog, ik denk dat een politiek betrokken docent juist motiverend kan werken om ook over maatschappelijke thema’s na te gaan denken, zolang hij daarbij maar niet zijn studenten een bepaalde kant op stuurt. In zijn privéleven mag een docent natuurlijk wel zijn mening geven over zaken, of lid zijn van een politieke partij. Zodra deze mening openbaar wordt, moet je wel oppassen wat je precies zegt. Een mening geven mag, maar een docent moet altijd zijn publieke voorbeeldfunctie in het achterhoofd houden.’
‘Een politiek betrokken docent kan juist motiverend werken om over maatschappelijke thema’s na te denken’
‘Je studietijd is voor veel mensen een periode van grote verandering. Je gaat voor het eerst op jezelf wonen, in een nieuwe stad, met nieuwe mensen om je heen en ook de manier van opleiden verandert. Als docent kun je hierop een sturende functie hebben, omdat je als autoritair figuur binnen de opleiding optreedt. Door als docent in de klas je politieke mening te geven, loop je dus het risico dat je studenten een bepaalde politieke kant op stuurt. En dat is iets wat je zou moeten voorkomen. Je moet juist mensen stimuleren er zelf over na te gaan denken, zonder vooringenomenheid van buitenaf. Zelf heb ik nooit direct het gevoel gehad dat ik mijn politieke mening niet kan geven, maar ik kan me voorstellen dat je het lastig vindt om er tegenin te gaan als je docent in de klas vertelt “hoe achterlijk Thierry Baudet is”.’
David Boss, voorzitter VVS Uranymus
‘Ik ben zelf best mild over wat een docent allemaal mag zeggen, maar dat heeft er ook mee te maken dat ik lastiger te overtuigen ben van andermans mening. Voor mij zit daar precies de crux: een docent mag zijn mening best uiten voor de klas, zolang het daar maar bij blijft en hij de studenten niet van zijn mening probeert te overtuigen. Zolang het een gezonde discussie wordt, zie ik het kwaad er niet van in. Ik denk dat het met name belangrijk is dat de docent zich altijd bewust is van zijn toon en manier van discussiëren.’
‘Er zijn al zo weinig docenten in Nederland. Als die ook nog allemaal restricties krijgen, lijkt mij dat niet bevorderlijk voor het vak.’
‘Wat die docent op de Universiteit Utrecht op Facebook schreef, gaat echt te ver. Maar een docent is ook nog altijd een persoon, die een eigen mening mag hebben. Die mag van mij best lid zijn van een politieke partij. Er zijn al zo weinig docenten in Nederland. Als die ook nog allemaal restricties krijgen, lijkt mij dat niet bevorderlijk voor het vak. Studenten mogen best weten wat je in je vrije tijd doet. Sterker nog, ik denk dat het de band tussen docent en student beter kan maken.’
Merle Ligeon, student HRM en voorzitter bij studentenvereniging Haerem
‘Ik vind dat een docent zijn politieke voorkeur mag benoemen, maar wel op zo’n manier dat er genoeg ruimte is voor andere meningen. Wanneer er ruimte voor discussie is over politieke vragen is dit prima. Wel moet hij zich er bewust van zijn dat hij een voorbeeldfunctie heeft en dus moet hij wel degelijk overwegen welke gevolgen zijn uitspraken in elke omgeving kunnen hebben. Organisatiesensitiviteit is iets waar de docent zich van bewust moet zijn tijdens zijn handelen. Het belangrijkste is dat mensen met een voorbeeldfunctie uitdragen dat dit hun persoonlijke mening is en dat dit niets zegt over de organisatie of over zijn andere collega’s.’
Arno Wilkens, Docent Communication & Multimedia Design
‘Ik vind dat een leraar prima voor zijn politieke mening uit mag komen in de klas. Dat geldt ook voor ons als docenten op het HBO, of je nu lid bent van een politieke partij of niet en zeker als studenten er naar vragen. Op dat moment is het wel belangrijk dat er altijd ruimte is voor ieders mening. Als docent kun je daarvoor zorgen door discussies in goede banen te leiden, ruimte te bieden aan elkaar en vooral nooit je eigen mening er doorheen proberen te drukken. Bij dat laatste probeer ik altijd uit te leggen waarom ik vanuit mijn eigen positie voor een bepaalde politieke partij kies. Maar zonder dat ik verkondig hoe het allemaal moet in de wereld.’
‘De wereld is helemaal niet zo zwart-wit of links-rechts als politici en media ons soms doen geloven. Het is een stuk complexer dan dat als je gaat inzoomen op de problematiek. En precies dat inzoomen is wat ik studenten ook aanleer: ga nou eens echt met de gebruikers van je oplossing praten en echt diep graven waarom mensen bepaalde dingen roepen.’
Marco van Stralen, docent Social Work
‘Als docent Social Work geef ik het vak Politiek en Beleid. Van mij wordt beslist gevraagd een politieke en maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Maar ik vind het niet mijn plaats om nadrukkelijk mijn politieke voorkeur weer te geven tijdens lessen. Ik geloof juist in die meerpartijdigheid in de samenleving; het debat, de democratie.’
‘Tijdens mijn lessen vind ik het belangrijk dat studenten kennismaken met alle visies en standpunten van verschillende politieke partijen, zonder enig oordeel. Zo kunnen zij later als sociale professional optimaal gebruik maken van het gehele spectrum van kleuren in een plaatselijke gemeenteraad, provincie of landelijke overheid om hun kwetsbare doelgroep daarin optimaal te ondersteunen. Daarnaast is het goed om samen met studenten te verkennen welke strategieën alle partijen gebruiken om de kiezer voor zich te winnen. Ik hoop ze zo politiek bewuster te maken, zodat zij voor zichzelf straks onafhankelijker een keuze kunnen maken. Ik hoop zo ook een politieke alertheid bij hun te kweken.’
‘Ik verafschuw het veroordelen van mensen die op populistische partijen stemmen. Dan neem je de kiezer niet serieus. Het is juist zaak om als een sociale professional inzicht te hebben waarom mensen keuzes maken. Zo kun je goed analyseren waarom mensen ontevreden zijn en een bepaalde stem uitbrengen. Ook hierdoor voorkom je dat mensen in een samenleving buiten de boot vallen. Wel geef ik ten alle tijden weer dat ik een docent ben die er voor iedereen is, wat je kleur of afkomst ook moge zijn. Ik straal nadrukkelijk uit dat we het samen moeten zien te rooien met elkaar, willen we een samenleving sterker maken. Links en rechts; oost, west, noord en zuid.’
