Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein en blogt op deze plek maandelijks over zijn vakgebied.
Deze column verscheen ook in de papieren Trajectum – nummer 2, 2016/2017.
‘Een grandioos zelfbeeld. Een enorm opgeblazen ego. Voortdurende behoefte aan aandacht. Een grote drang naar bewonderd worden. En als die bewondering uitblijft – of nog erger, als hij kritiek krijgt – slaat hij roekeloos om zich heen’.
Nee, dit gaat niet over Donald Trump. Dit zijn volgens ontwikkelingspsycholoog Sander Thomaes (Universiteit Utrecht) de eigenschappen van een klassieke narcist.
Binnen een paar weken lijkt Amerika al te wennen aan president-elect Trump. Zijn populariteit stijgt, mensen zijn bereid met hem samen te werken en een recente peiling liet zien dat 58 procent van de Clinton-stemmers hem een kans wil geven. Ondanks zijn agressieve taalgebruik, racistische opmerkingen en extreem lange tenen krijgt hij steeds meer het voordeel van de twijfel.
Opmerkelijk want alles in het leven van Trump lijkt in dienst te staan van het merk Trump.
Waarom dan nu ineens het vertrouwen dat hij het land zal dienen? Of zoals klinisch psycholoog Ben Michaelis stelt: ‘Hij solliciteert naar de belangrijkste baan in het land, een dienende baan, maar niets in hem is dienend. Hij dient alleen zichzelf.’
Eigenlijk is het niet zo raar dat velen in Trump een aanvoerder zien. Mensen die zichzelf als een groot leider zien, worden door anderen vaak ook als zodanig beschouwd. De eigenschappen die ze uitstralen – autoriteit, dominantie en een overdosis aan zelfvertrouwen – bevatten precies de elementen die worden toegeschreven aan effectieve leiders.
Maar ondanks de (zelf)perceptie van effectief leiderschap scoren juist deze leiders beroerd op het beter laten presteren van de groep. De preoccupatie met hun eigen grootsheid zorgt ervoor dat ze het collectief belang uit het oog verliezen en zichzelf opvallend vaak schaarse goederen toekennen, daar waar delen voor het algemeen belang beter is. Ook staan ze vaak aan de basis van slechte groepsbeslissingen omdat ze (te) graag naar zichzelf luisteren en amper openstaan voor relevante informatie van anderen.
Of Trump een narcist is, weet ik niet. Dat oordeel laat ik graag aan experts over. Helaas geven zijn uitspraken en prestaties uit het verleden wel aanleiding tot serieuze twijfels over zijn intenties en vermogen om als president van Amerika niet alleen zichzelf te dienen. |
