Het kabinet moet rigoureus bezuinigen, maar gaat daar pas volgend jaar knopen over doorhakken. In de tussentijd wil het de kwakkelende economie nog even stimuleren. Dit jaar zitten er zelfs nog wat meevallers in de onderwijsbegroting.
Het hoger onderwijs kan in 2010 niet uitgezonderd worden van bezuinigingen, schrijft het kabinet, dat vast een begin wil maken met het terugdringen van de hoog oplopende staatsschuld. De harde noten worden volgend jaar gekraakt, als allerlei werkgroepen gaan kijken waar de regering twintig procent kan bezuinigen. Taboes als het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek en de afbestelling van de JSF-gevechtsvliegtuigen schijnen daarbij niet meer te bestaan.
In de begroting van 2010 krijgen de instellingen alvast een kleine ‘efficiencykorting’ opgelegd, die de schatkist tussen 2015 en 2018 jaarlijks 5,8 miljoen euro moet opleveren. Daarna loopt de bezuiniging op tot 21,3 miljoen euro vanaf 2019. Dat stelt weinig voor op een totale begroting van 2,3 miljard euro voor het hbo en 3,7 miljard voor de universiteiten.
Eerder was al wel uitgelekt dat de studiebeurs ondanks eventuele inflatie in 2011 en 2012 niet verhoogd zal worden. Dat levert de schatkist in 2011 vijf miljoen euro op. In 2014 is dat bedrag zelfs opgelopen tot 15 miljoen euro.
Vanaf het volgende studiejaar is de aanvullende beurs voor eerstejaars studenten na vijf maanden geen gift meer. Voorheen kregen studenten de aanvullende beurs in het eerste studiejaar cadeau, ook als ze uiteindelijk geen diploma haalden. De ‘besparing’ loopt op tot 52 miljoen euro in 2013 en daarna dooft het effect langzaam uit.
Ook zet het kabinet alvast een streep door de toekomstige ‘enveloppemiddelen’, oftewel extraatjes waar nog geen definitieve bestemming voor gevonden was. Ze hadden eventueel kunnen worden ingezet voor onderzoek of onderwijsexperimenten, maar blijven nu in de schatkist.
Verder krijgen studenten van buiten de Europese Economische Ruimte (zoals Chinezen en Amerikanen) minder steun. Vanaf 2015 wil het kabinet hier 21,8 miljoen euro op korten. Studenten uit ontwikkelingslanden worden uitgezonderd.
Over compensatie voor de stijging van het aantal eerstejaars doet het kabinet geen harde toezeggingen. OCW wil eerst kijken hoeveel het er precies zijn. Uiteindelijk zullen de onderwijsinstellingen samen meer geld krijgen naarmate ze meer studenten trekken, maar hoe die berekening precies in zijn werk gaat, schrijft het ministerie er niet bij.
Het Deltaplan bèta/techniek, waarmee de regering jongeren wilde winnen voor exacte studies en technische beroepen, is in de begroting meer dan gehalveerd. Vorig jaar dacht OCW dat er in 2011 nog 58,5 miljoen euro voor beschikbaar zou zijn. Dat wordt nu 24,5 miljoen euro.
Voor andere zaken is juist meer ruimte. Zo komt er iets meer budget om het studierendement van allochtone studenten van niet-westerse afkomst te verbeteren. Het wordt jaarlijks 12,8 miljoen euro, terwijl er vorig jaar 10,3 op de begroting stond. Ook voor hbo-kenniskringen en lectoraten is iets meer budget. Die stonden vorig jaar nog voor 53 miljoen euro in de ramingen, maar dat wordt nu 64,7 miljoen in 2010 en 2011. Daarna groeit het budget naar 69,5 miljoen euro.
De uitgaven per student komen volgens de begroting uit op ongeveer zesduizend euro voor universitaire studenten en 6.200 euro voor hbo-studenten. Dat is meer dan er in vorige begrotingen voorspeld werd, toen de bedragen voor de komende jaren op 5800 euro per student bleven steken. Overigens zijn de universiteiten het niet eens met de rekenwijze van OCW. Zij stellen dat het budget per student al jaren afkalft, als je bijvoorbeeld de uitgaven voor dure geneeskundestudenten tussen haakjes zet.
