De faculteit Economie en Management werd woensdag 9 februari opgeschrikt door een grootscheepse tentamenfraude. Een medewerker zou een aantal toetsen hebben gestolen en verkocht aan studenten. Een reconstructie.
Na afloop van het tentamen van het vak Externe Verslaggeving 2 in de tweede week van november vorig jaar, melden zich enkele studenten bij de examencommissie van het Institute for Business Economics. Hieronder vallen de opleidingen bedrijfseconomie, accountancy en financial services management.
Deze studenten beklagen zich bij de commissie over het feit, dat een aantal medestudenten voorinzage heeft gehad in de toets. Zij weten ook de namen van de desbetreffende studenten te noemen. De examencommissie bestudeert daarop de ingeleverde tentamens van het groepje maar vindt niets afwijkends; er zijn in ieder geval geen exorbitant hoge cijfers behaald. Besloten wordt om deze personen in de tentamenperiode na het volgende blok extra in de gaten te houden.
AGRESSIEF
Tot op de laatste dag van die tentamenreeks halverwege januari wordt niets vreemds waargenomen. Om half twaalf ’s ochtends volgt weer een tip: de opgaven van het tentamen bedrijfsadministratie 6, dat twee uur later die dag van start gaat, zou onder studenten rouleren. Docenten stellen in de korte tijd die rest, een compleet andere toets samen en schotelen die de studenten voor.
In dat lokaal gebeuren dan vreemde dingen. Een mobiele telefoon gaat af. De eigenaar wordt agressief tegen een surveillant en teamleider, die hem daarop aanspreken. Zij schakelen vervolgens de beveiliging in. De student wordt voor drie maanden geschorst. Een andere student vestigt de aandacht op zich door halverwege het tentamen de opgaven te verscheuren. Een opmerkelijke actie, zeker nu er verdenkingen zijn van tentamenfraude.
‘En toen ging het balletje rollen’, zegt Kees Bossers, directeur van het Institute for Business Economics. ‘Twee studenten die geen lessen hadden gevolgd en toch hoge cijfers haalden met eerdere tentamens uit die week werden ondervraagd. Zij gaven toe dat zij ieder vier tentamens hadden gekocht. Zij betaalden hier substantiële bedragen voor aan een andere student, die kennelijk als tussenpersoon fungeerde. Die laatste hebben we nog niet getraceerd.’
DIEFSTAL
Met de bevestiging dat er zich frauduleuze praktijken afspelen start de faculteit een onderzoek. Het traject van de totstandkoming van tentamens – van docent, tot repro tot en met de opslag – wordt minutieus onder de loep genomen. De conclusie: de ruimte waar de tentamens worden bewaard is de achilleshiel. Slechts een kleine kring functionarissen beschikt over de sleutels die toegang tot de ruimte en de kluis bieden. Kopieën van de sleutels zijn aanwezig op het Onderwijsbureau. Uit analyse van de gegevens van de elektronische sloten en sleutels blijkt dat een medewerker zich op bepaalde tijden toegang tot de kamer verschaft. Bossers: ‘Dat is vooral tijdens de avondopenstelling op vrijdag. Dan heeft zo’n medewerker daar sowieso niets te zoeken.’
Een bedrijfsrecherchebureau dat door de hogeschool is ingeschakeld, verhoort de verdachte twee uur lang. Deze persoon ontkent echter in alle toonaarden de opslagruimte te hebben betreden en bij de diefstal betrokken te zijn. Maar de hogeschool denkt voldoende bewijs te hebben en schorst de medewerker voor de duur van het onderzoek. En doet bij de politie aangifte van diefstal.
De examencommissie besluit dinsdag 8 februari om vijf tentamens ongeldig te verklaren. De reden: er mag geen enkele twijfel zijn over de kwaliteit van tentamens en examens en dus de afgeleverde diploma’s. Daarvan is zeker dat ze zijn gestolen en verspreid onder studenten. Onderzoek moet uitwijzen of er meer toetsen in de ban worden gedaan.
GEDUPEERDEN
De faculteit heeft een groep van acht tot tien studenten op het oog die mogelijk voortijdig in het bezit waren van de tentamens. Bossers: ‘We hebben redenen om aan te nemen dat zij de tentamens gekocht kunnen hebben. Of er meer studenten bij betrokken zijn, weten we niet en kunnen we waarschijnlijk nooit achterhalen. Het is mogelijk dat zij de tentamens gekopieerd hebben en aan vriendjes gaven.’
Een dag na het besluit van de examencommissie worden woensdagochtend 9 februari eerst de docenten geïnformeerd; zij moeten daarna de benadeelde studenten opvangen. Om half één vindt een besloten bijeenkomst plaats met bijna tweehonderd studenten. Instituutsdirecteur Bossers licht hen in. Velen zijn kwaad, sommigen gefrustreerd en er overheerst een gevoel van onmacht. Studenten stellen veel vragen. ‘Maar ik heb ook van velen gehoord dat ze begrijpen dat we dit moeten doen om de kwaliteit van de diploma’s te bewaken’, zegt Bossers. De vrijdag erna volgt een tweede sessie met overige studenten.
De schade tot nu toe: 182 studenten die in totaal 214 tentamens opnieuw moeten maken. Bij de meesten blijft het beperkt tot één, maar er zijn er ook bij die twee of zelf drie keer opnieuw dienen op te draven. In één geval wordt een diploma, dat afgelopen december is verstrekt, ongeldig verklaard. De procedure voor de verstrekking van drie diploma’s wordt stopgezet. Drie studenten die al hun tentamens hebben gehaald en voor wie het diploma is aangevraagd, moeten wachten met afstuderen. ‘We zijn druk in overleg met de studenten over een nieuwe toets zodat ze alsnog een diploma ontvangen. Dit doen we met de instemming van de examencommissie’, vertelt Bossers.
De faculteit heeft inmiddels zo’n zestig mailtjes van studenten gekregen met vragen of uitingen van frustratie. Er is één schadeclaim binnen. Officiële bezwaren van gedupeerde studenten zijn nog niet ontvangen. Bossers: ‘Als wij ons werk goed doen door de studenten alsnog de tentamens te laten halen verwacht ik die ook niet. Maar er kunnen later altijd nog schadeclaims komen. Als een huidige tweedejaars studievertraging oploopt, is dat pas aan het eind van de studie duidelijk.’
‘Ik wil schadevergoeding’
Vijfdejaars student bedrijfseconomie Leroy Louis (26) moest de mail van de HU over de tentamenfraude drie keer lezen voor hij begreep wat er aan de hand was. Hij werd woedend.
Vorig jaar oktober kwam hij uit Australië terug om Bedrijfsadministratie 6 te herkansen. Hij behaalde een dikke onvoldoende en sloeg opnieuw aan het studeren. Medio januari waagde hij een herkansing en slaagde. De volgende dag boekte hij met zijn vriendin een reis naar Azië. Half maart zou hij zijn diploma in ontvangst nemen en een maand later vertrekken met het vliegtuig. Om de reis te kunnen bekostigen werkt Louis zes dagen in de week in een restaurant.
‘Nu die fraude aan het licht is gekomen moet ik de tentamens opnieuw doen en dus weer gaan studeren. Maar daar heb ik eigenlijk geen tijd voor omdat ik moet werken’, zegt hij. De week nadat de fraude bekend werd zou hij het tentamen opnieuw kunnen maken, is hem beloofd.
Maar op maandag weet hij nog niet op welke dag. ‘De hogeschool zegt dat ze het netjes willen afwikkelen, maar waar het op neerkomt is dat ze verwachten dat ik maar op kom draven. Net zoals dat docenten gebonden zijn aan werktijden, ben ik dat ook. Ik moet vrij zien te krijgen en dat reizen kost me handenvol geld. Ik heb geen OV-kaart meer en ga met de auto naar school. Voor die reiskosten en uren dat ik niet kan werken wil ik schadevergoeding krijgen. Ik vraag me trouwens af of mijn diploma nog wat waard is. Bij sollicitaties zullen ze zeggen: dat is het jaar van afstuderen dat er fraude gepleegd is. ‘
Over de studenten die betrokken zijn bij de fraudezaak zegt hij: ‘Volgens mij hebben die studenten totaal niet door dat ze hiermee ook ouderejaars duperen die al aan het werk zijn. Als je op zo’n manier je studie wilt behalen kun je net zo goed niet gaan studeren, want je komt jezelf tegen tijdens je afstudeerstage.’
‘HU is verantwoordelijk’
Teleurgesteld en boos was Viola de Baan (23), derdejaars accountancy, toen ze het bericht van de fraude hoorde. Studenten worden door de HU niet in bescherming genomen, vindt ze. ‘Eigenlijk is de HU verantwoordelijk. Want het was een medewerker die de toetsen heeft gestolen en de beveiliging heeft gefaald. Daardoor zijn eerlijke studenten de dupe geworden.’
Zij moet twee tentamens opnieuw maken en wellicht ook extra colleges volgen. ‘Jammer, want net als veel andere studenten heb ik er hard voor gestudeerd.’ Er zullen bezwaren ingediend worden door studenten, maar dit heeft niet veel nut. ‘De examencommissie heeft de tentamens ongeldig verklaard en volgens de wet staat de school daarmee in zijn recht. Dat vertelde de directeur van de faculteit tijdens een bijeenkomst met gedupeerde studenten.’
Voor haarzelf is het allemaal niet zo’n ramp. Maar vierdejaars kunnen in de knel komen en studievertraging oplopen. ‘Zij moeten deze toetsen opnieuw maken tijdens hun afstudeerstage en dat gaat tijd kosten.’ Wat moet er met de studenten gebeuren die betrokken zijn bij de fraude? ‘Als er bewijs is dat zij het gedaan hebben moeten ze van school worden gestuurd.’
