Kerst kent iedereen. Maar Loi Krathong of Divali? Donderdagmiddag 28 november, op de bijeenkomst ‘Lichtfeesten’ van Diversiteit en Inclusie, stonden vijf lichtfeesten centraal.
Hoewel het buiten nog licht is, schemert het op het Educatieplein aan Padualaan 97. Op het scherm knispert een virtueel haardvuur, op de tafels staan LED-kaarsjes. Studenten en medewerkers druppelen binnen. Ook collegelid Eva Reuling is erbij.
Als er ruim vijftig mensen zitten, komt een student naar voren voor een gedicht. Het grote licht in de ruimte gaat aan. ‘Licht spreekt duizend talen zacht, van Kerstmis tot Chanoeka in de nacht.’
Rituelen
Het is tijd voor de rituelen. Vijf feesten, in volgorde van de kalender, komen langs. Een student vertelt over Divali, een belangrijk lichtfeest voor het Hindoeïsme. ‘Licht is niet alleen fysiek, maar ook iets innerlijks. Bij Divali staan we stil bij wat ons drijft’, vertelt ze. Dan is het tijd voor het ritueel. ‘We brengen een offer en tijdens het aansteken van de diya zeggen we een mantra op.’
Het publiek mag meelezen van het scherm. ‘Aum asato ma sad gamaya’, klinkt het in de ruimte. Het betekent: Leid mij van onwaarheid naar waarheid. De student krijgt een applaus en raakt geëmotioneerd. ‘Ik vond dit heel spannend, maar het is fijn om te kunnen delen.’
Verbinding
Het evenement is georganiseerd door het Netwerk Diversiteit & Inclusie van de HU, met als doel verbinding te creëren. ‘We weten dat er veel lichtfeesten zijn in verschillende culturen en religies’, zegt organisator Radha Gangaram Panday. ‘De manier van vieren verschilt, maar in wat gevierd wordt zit veel overlap: globaal komt het erop neer dat het gaat om het licht dat door de duisternis heen schijnt.’
Kerst kent iedereen, maar San(k)ta Lucia of Loi Krathong? Gangaram Panday: ‘Daarom willen we alle feesten hier een plaats geven. Leren over elkaar, wat je viert en hoe je dat doet, schept een band.’ Zeker in een tijd vol polarisatie is dat volgens haar belangrijk. ‘We hadden al lang geleden het idee om dit te organiseren, maar vanwege de situatie in het land komt het extra goed uit.’ Die ochtend hadden ze nog een vreedzame samenkomst op HL9. ‘Dit sluit daar mooi op aan.’
Bananenbootjes
Daarna is het de beurt aan een student die iets vertelt over Loi Krathong, een boeddhistisch feest in Thailand. Mensen brengen offers aan de watergodin, door een bananenbootje in het water te zetten. Ook de HU-student heeft een kunstwerkje van bananenbladeren gemaakt. Er zitten bloemen, een kaarsje en wierookstokjes in.
Degene die het derde feest, het Perzische Yalda, zou toelichten is ziek. Daarom wordt een filmpje gestart met uitleg van het feest. Daarna is het tijd voor Chanoeka, het Joodse lichtfeest. Een medewerker met Joodse partner komt naar voren en vertelt over de kandelaar, de Chanoekia. ‘Het zijn acht kaarsen, we steken er elke dag eentje extra aan’, vertelt ze. En dan over het eten: ‘Een soort Berlinerbol, chocolademunten en aardappelkoekjes. En we krijgen tolletjes, daar spelen we een spel mee.’
‘Wie denkt dat kerst alleen op 25 en 26 december wordt gevierd?’ vraagt organisator Radha Gangaram Panday. Veel vingers gaan de lucht in en Radha vraagt een medewerker naar voren. Zij vertelt over het Koptisch Orthodoxe kerstfeest, dat ze viert op 7 januari. Op het scherm staan foto’s. ‘We vieren de geboorte van Jezus. Vooraf vasten we 43 dagen, dan eten we vegetarisch. Tijdens het feest gaan we heerlijk eten.’
Dialoog
Na de rituelen is het tijd voor een dialoog in groepjes van vijf. Op elke tafel liggen vragenkaartjes. ‘In hoeverre vier jij een lichtfeest en hoe?’ en ‘Wat betekent licht voor jou?’ Al gauw klinken verschillende stemmen door de ruimte. ‘Voor mij brengt de geboorte van Mohammed licht met zich mee’, vertelt iemand. ‘Ik wil licht uitstralen door zo goed mogelijk te leven’, zegt een ander. Er worden ervaringen gedeeld, iemand vertelt over haar jeugd binnen het katholieke geloof. ‘Nu geloof ik niet meer, maar ik ga met kerst nog steeds naar de kerk.’
Een half uur later vraagt Gangaram Panday om in groepjes te delen wat je meeneemt van dit evenement. ‘Ik voel verbinding, er is openheid’, zegt iemand. ‘Bijzonder om te horen dat we eigenlijk allemaal hetzelfde vieren: licht dat duisternis overwint’, deelt een ander.
Afronding
‘Willen jullie het grote licht weer aan?’ wordt er gevraagd. ‘Maar wij zijn het licht’, antwoordt iemand. Er wordt gelachen. Dan mag het publiek vragen stellen over de eerder besproken feesten (‘speelt vergeving een rol tijdens Divali?’ en ‘Waarom zeg je “Aum” in zo’n mantra?’) en is het tijd voor de afsluiting.
Tot slot: ‘Bij feest hoort eten, dus laten we gezellig met elkaar afsluiten’, zegt Gangram Panday. Op de tafels aan de zijkant worden hapjes en drankjes neergezet. Baklava, falafel, soefganiot, basbousa… Er wordt nagepraat.
Iedereen mag een LED-kaarsje en een munt meenemen. ‘En vergeet niet’, zegt Gangaram Panday: ‘Je innerlijke licht is er altijd, al wordt het soms misschien overschaduwd. Ik wens dat we ons innerlijke licht kunnen uitstralen.’
