Wat kunnen leraren als ze van de pabo komen? De opleidingen hebben te weinig grip op de wettelijke bekwaamheidseisen, staat in een rapport van de Onderwijsinspectie. Maar de inspectie kijkt niet goed, zeggen critici.
Dinsdag kwam de Inspectie van het Onderwijs met een zorgwekkend rapport: in de leerdoelen van pabo’s staan soms niet alle ‘bekwaamheidseisen’. Dat zijn de wettelijk vastgelegde eisen waar leraren in het basisonderwijs aan moeten voldoen.
Op basis van studiegidsen, literatuurlijsten, toetsbeleid en andere documenten van de pabo’s van 27 hogescholen en universiteiten ziet de inspectie forse gaten. Sommige wettelijke eisen komen bijna niet aan bod en op andere punten zijn er grote verschillen tussen de pabo’s.
Landelijke examens
De inspectie onderzocht in totaal 47 routes naar het leraarschap in het basisonderwijs. Dat zijn vrijwel allemaal vierjarige hbo-bacheloropleidingen, maar er zitten ook een paar masters tussen. Hoofdinspecteur Alida Oppers constateert dat bijna overal wel iets ontbreekt in de leerdoelen.
‘Een gevolg daarvan is dat scholen niet altijd weten wat een pas afgestudeerde leraar kan en weet’, zegt Oppers. Daarom vindt ze, in navolging van de Onderwijsraad, dat dit beter vastgelegd moet worden.
‘Zegt niks’
Het rapport roept kritiek op bij de opleidingen. ‘Dit onderzoek zegt helemaal niets over wat leraren aan het eind van hun opleiding kunnen en kennen’, schrijft Anne Fleur Kortekaas, onderwijskundige aan de Vrije Universiteit en directeur van de academische pabo van die universiteit in een reactie op LinkedIn.
Een onderwijsmanager van de pabo in Vlissingen sluit zich bij haar kritiek aan: de inspectie heeft haar conclusies ‘wel heel stevig’ geformuleerd. Het onderzoek ‘zegt niets over de kwaliteit en effectiviteit’ van de opleidingen.
Vage leerdoelen
De inspectie erkent zelf ook dat dit rapport niet perfect is. Dat komt deels door de gekozen onderzoeksmethode. Om te kunnen meten wat opleidingen hun studenten willen leren, zijn uit alle documenten de leerdoelen gehaald. Die zijn vervolgens in categorieën ondergebracht. Of een bekwaamheids-eis wel of niet in het curriculum terugkomt, is dus ook een kwestie van interpretatie van die leerdoelen.
Een bijkomend probleem is dat opleidingen hun leerdoelen geregeld vaag en ingewikkeld hebben opgeschreven, zegt de inspectie, waardoor het soms moeilijk is om te bepalen wat opleidingen precies van hun studenten vragen.
‘Niet naar gekeken’
Kortekaas van de educatieve VU-master ziet nog een belangrijk inhoudelijk probleem in het onderzoek: soms zijn leerdoelen ergens anders geformuleerd dan waar de inspectie keek.
Zo claimt de inspectie dat bij haar opleiding de drie leerdoelen klassenmanagement, feedback en afstemmen met ouders missen. Die leerdoelen komen echter wel degelijk terug in de opleiding, zegt Kortekaas, alleen staan ze in documenten die de inspectie niet zag, zoals in stageformulieren en -beoordelingen. ‘Die documenten hebben de onderzoekers niet meegenomen in de analyse.’
In een reactie op LinkedIn noemt de inspectie de kritiek ‘zorgelijk’. De onderzochte documenten ‘bevatten immers de kaders waar ook examencommissies zich op baseren bij het uitreiken van het getuigschrift.’ De inspectie wil met de pabo’s in gesprek over het rapport.
