Het is de vraag of het kabinet volgend jaar alle langstudeerders een hoger collegegeld kan laten betalen. Bepaalde groepen studenten zouden de maatregel kunnen aanvechten.
Wie een jaar te lang over zijn studie doet, betaalt straks drieduizend euro meer collegegeld. Maar die collegegeldverhoging is voor sommige studenten juridisch lastig te rechtvaardigen, zegt Paul Zoontjens, hoogleraar onderwijsrecht van de universiteit van Tilburg.
Gezondheid
Hij denkt aan studenten die vanwege hun gezondheid langer over hun studie doen, door bestuurswerk in aanmerking komen voor een vergoeding uit een universiteits- of hogeschoolfonds of die door laks studievoortgangsbeleid van de instelling onvoldoende opschieten. ‘Heel belangrijk is dus om te weten hoe het overgangsrecht eruit ziet.’
Roelof de Wijkerslooth, collegevoorzitter van de Radbouduniversiteit, gaat nog verder. In NRC Handelsblad zegt hij dat het plan in strijd is met het rechtszekerheidsbeginsel. In 1989 probeerde het ministerie van Onderwijs het collegegeld voor langstudeerders ook te verhogen, en dat is toen mislukt. Bezuinigingen waren volgens de Hoge Raad geen reden ‘om de hand te lichten met het rechtszekerheidsbeginsel’, zegt de collegevoorzitter in die krant.
Rechtszekerheid
Maar volgens Zoontjens ligt het genuanceerder. ‘De huidige studenten kunnen niet met terugwerkende kracht met de collegegeldverhoging worden geconfronteerd. Dat zou inderdaad rechtstreeks in strijd zijn met de rechtszekerheid.’ Maar volgens de wet kan zo’n verhoging in principe wel voor komend studiejaar worden ingevoerd, dus ook voor de studenten die dan hun studie al begonnen zijn.
Zoontjens voorziet meer problemen bij de afschaffing van de masterbeurs, die staat gepland voor 2012. ‘Studenten stellen zich op basis van de huidige studiefinancieringssystematiek in op een bepaald studieritme, een bepaalde ordening van hun leven.’
Niet radicaal
In 1989 vond de Hoge Raad dat de overheid de regels voor studenten niet radicaal mocht wijzigen als zij al aan hun opleiding waren begonnen. Anderzijds zijn de huidige leenfaciliteiten wel beter dan in 1989, wat misschien genoeg tegenwicht biedt om het toch te doen.
Haalbaar of niet, Zoontjens vraagt zich af of het kabinetsplan verstandig is. ‘Het zal enorme ruzie met de instellingen opleveren. Het zou veel verstandiger zijn wanneer het kabinet een loopgravenoorlog vermijdt en een redelijke termijn voor het invoeren van de maatregelen in acht neemt. Het zou die bijvoorbeeld alleen voor nieuwe studenten kunnen invoeren.’
