De Duitse neurowetenschapper Andreas Bartels ontdekte door hersenscans bij studenten waar verliefdheid vandaan komt. Oxytocine en vasopressine zorgen ervoor dat mensen zich aan elkaar binden. Als junkies aan drugs. Liefdesverdriet is afkicken.
Kun je bewijzen dat iemand verliefd is op iemand anders? Om dat uit te zoeken werden honderden studenten in een hersenscanner gelegd terwijl ze foto’s van hun geliefde, familie, vrienden en totaal onbekenden kregen te zien. Het onderzoeksteam van Andreas Bartels, werkzaam aan de Universiteit van Tübbingen, trok een duidelijke conclusie: ja, dat kan.
Wanneer de proefkonijnen foto’s zagen van hun crush lichtte het beloningscentrum in de hersenen op. Ze voelden zich warm en gelukkig. Hetzelfde onderzoek werd herhaald met moeders van jonge kinderen. Ze kregen foto’s van hun eigen koters te zien, maar ook van kinderen van hun vrienden en compleet onbekend grut. Wanneer de vrouwen hun eigen vlees en bloed zagen, vertoonden hun hersenen precies dezelfde reactie als die van de verliefde studenten.
De wetenschappers ontdekten dat liefde universeel is en ons verbindt. Bij sociaal contact, zoals elkaar aankijken en aanraken, maken onze lijven hormonen aan – oxytocine bij vrouwen en vasopressine bij mannen – die ervoor zorgen dat we ons aan elkaar binden. Het enige verschil tussen liefde voor een familielid, vriend of huisdier enerzijds en je partner anderzijds is seksuele aantrekkingskracht.
DIERENMANIEREN
Toen Bartels tussen 2000 en 2004 geïnteresseerd raakte in het effect van oxytocine op de hersenen, ontdekte hij dat er nog maar weinig onderzoek naar was gedaan. Bartels: ‘Wetenschap wordt gedreven door trends en er is lang geen onderzoek gedaan naar liefde omdat men dacht dat het te subjectief of cultuurgebonden was. Er is eerst onderzoek gedaan op dieren voordat er naar mensenhersens werd gekeken, maar ook dat staat nog in de kinderschoenen.’
Er werden spannende onderzoeken gedaan waarbij er oxytocine direct in de hersenen van dieren werd gespoten. Oxytocine leert je lijf van iemand te ‘houden’. Bartels: ‘Als je een beest inspuit met oxytocine en je laat hem daarna naar een ander beest kijken, dan zijn ze voor eeuwig verbonden. Als je een maagd oxytocine inspuit, accepteert ze een baby als haar eigen – ook als het een aap of een giraffe is.’
NEUSSPRAY
Het lijkt een magische werking: zorg dat de hersenen genoeg beloond worden met oxytocine en iemand wordt verliefd. Het hormoon wordt daarom op internet verkocht als neusspray en op onbetrouwbare sites wordt daarbij verteld dat het te gebruiken is om iemand verliefd op je te maken. Maar dat werkt waarschijnlijk niet zo.
Bartels: ‘Het effect van zo’n spray is echt heel klein, je kan beter seks hebben – daar komt meer oxytocine bij vrij. Het zou ook extreem dom zijn om iemand verliefd op je te maken met zo’n neusspray. Waarom zou je een middeltje gebruiken om iemand verliefd op je te maken en er daarna achterkomen dat het geen goede match is?’
VERLIEFDE MENSEN ZIJN VERSLAAFD
Wanneer mensen seks hebben of een moeder haar kind de borst geeft, wordt er heel veel oxytocine aangemaakt. Dat is prettig en daardoor binden sekspartners zich aan elkaar en moeders binden zich aan hun kinderen. Het is een leermechanisme dat het beloningssysteem in de hersenen activeert. En dat heeft een donkere kant. Bartels: ‘Verliefde mensen reageren hetzelfde op het gezicht van hun geliefde als junks op de aanblik van hun favoriete drug.’
Verliefdheid is mooi, maar we moeten er volgens de neurowetenschapper niet te licht over denken. ‘Verliefde mensen zijn verslaafd. Niet aan een ongezonde illegale substantie, maar aan oxytocine. En dat maakt liefde, vooral wanneer een relatie verbroken wordt, heftig.’
Liefdesverdriet kan heel heftig zijn doordat je afkickverschijnselen krijgt die niet onder doen voor die van een verslaving aan drank of drugs. Bartels: ‘Je kan bijvoorbeeld obsessief aan je ex-geliefde gaan denken. Het is een van de meest voorkomende redenen van depressie en geweld.’ De wetenschapper pleit daarom voor professionele verslavingszorg aan mensen die gedumpt zijn.
LIEFDE MAAKT RACISTISCH
Je familie, je vrienden of je partner liefhebben betekent automatisch dat je minder van andere mensen houdt, blijkt uit recente onderzoeken. Mensen met veel oxytocine in hun lijf – omdat ze vers verliefd zijn of net een baby hebben gekregen – reageren extra racistisch op andere mensen. Maar volgens Bartels komt het bij iedereen voor: ‘Als je heel duidelijk voelt dat je een Nederlander bent, heb je vanzelfsprekend minder positieve gevoelens voor niet-Nederlanders. Oorlogen worden meestal gevoerd tussen verschillende bevolkingsgroepen of religies, doordat mensen heel duidelijk het gevoel hebben dat ze bij een groep horen en dat ze zich tegen de anderen moeten verdedigen.’
Bartels wordt regelmatig verweten dat hij met z’n onderzoeken de magie uit liefde haalt, maar daar is hij het niet mee eens. ‘We zijn slachtoffer van de liefde, je wordt verliefd of niet. Je kan het ook bijna niet beïnvloeden of voorspellen. We weten ook niet waarom de liefde stopt. Mensen kijken elkaar niet meer aan, raken elkaar niet meer aan en de liefde gaat gewoon over.’
