Universiteiten waarschuwen voor massaontslagen en kwaliteitsverlaging. Maar staatssecretaris Zijlstra zegt dat hij de opbrengst van alle bezuinigingen vrijwel volledig in het hoger onderwijs terug stopt. De vraag is alleen wanneer dat gaat gebeuren.
Volgens de universiteiten is er zwaar weer op komst. Tijdens hun nieuwjaarsrecepties spraken verschillende collegevoorzitters zich uit tegen de omstreden ‘langstudeermaatregel’ en spoorden zij iedereen aan om op 21 januari in Den Haag te gaan protesteren.
Maar staatssecretaris Zijlstra zegt dat hij de komende periode maar tien miljoen euro bezuinigt: van de 510 miljoen die hij inhoudt, investeert hij 500 miljoen weer in het onderwijs. Dat is nogal een verschil met het rampenscenario van VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda. Volgens hem staan er bij de universiteiten 2500 banen op de tocht en wordt er 700 tot 900 miljoen euro bezuinigd. Wat maakt het verschil?
Noorda: ‘De boetes die wij moeten betalen voor langstudeerders worden volgens het regeerakkoord pas in 2015 weer geïnvesteerd. Dus valt er in de tussentijd een groot gat en moeten we het de komende jaren met tien procent minder doen voor onderwijs. Dat betekent dat je mensen moet ontslaan. Bovendien worden wij niet alleen gekort door het ministerie van onderwijs, ook de FES-gelden voor onderzoek van het ministerie van EZ, Landbouw & Innovatie vervallen. Dat gaat om miljoenen.’
Een oplossing ziet Noorda in het naar voren halen van de herinvestering en daarover is hij nog met het ministerie in gesprek. ‘Je kunt niet eerst alles afbreken en docenten ontslaan, om ze een paar jaar later weer te moeten aannemen.’
Het liefst zou hij de hele langstudeerregeling inruilen voor een sociaal leenstelsel voor alle studenten. ‘De nu voorgestelde boetes werken louter negatief. Het is bovendien een misverstand dat instellingen geld overhouden als zij minder langstudeerders hebben, zij krijgen daar namelijk geen bekostiging voor.’
Desondanks heeft de staatssecretaris gezegd dat hij hoe dan ook 370 miljoen euro wil bezuinigen op langstudeerders. Noorda: ‘Zelfs als er minder langstudeerders dan begroot blijken te zijn en de boetes van studenten te weinig opbrengen, blijft de bezuiniging overeind en moeten de universiteiten het bedrag volledig opbrengen.’
VVD-Kamerlid Lucas ziet de felle protesten van Noorda en andere collegevoorzitters vooral als een ‘lobbypoging’ om de langstudeermaatregel alsnog te voorkomen. ‘De universiteiten lopen erg op de zaken vooruit. Deze maand wordt de regeling in de Kamer besproken en wordt ook duidelijk wat het kabinet met het Veerman-rapport gaat doen. Het is jammer dat ze niet meedenken over hoe je goed kunt investeren in beter onderwijs. Wat dat betreft is de Landelijke Studentenvakbond verder: die vindt de maatregelen niet fijn, maar is blijkbaar eerder dan de instellingen in staat naar een oplossing te zoeken.’
Noorda: ‘De VVD weet hopelijk beter. Wij zijn hard bezig onze kwaliteit te verbeteren. Maar verlaag ons budget dan tussentijds niet met tien procent.’
Vanuit de hogescholen blijft het voorlopig redelijk rustig. ‘Natuurlijk maken wij ons zorgen, maar wij zijn nog volop in gesprek met OCW en denken dat er ruimte is om daar wat te bereiken. Sommige organisaties kiezen ervoor om vast een schot voor de boeg te geven, maar wij niet’, aldus een woordvoerder van de HBO-raad.
