Hoeveel drugs gebruiken studenten eigenlijk? En hangt dat samen met de somberheid onder studenten? Student Boris duikt in de cijfers en slaat steil achterover van zijn eigen conclusies.
Boris Beelen (24) studeert Journalistiek aan de HU.
‘Ik ga nooit roken of drinken’, riep ik op de middelbare school vaak. Laat staan dat ik drugs zou proberen. Nu, als student, besef ik hoe onwetend ik, maar ook mijn omgeving, toen was. Zowel over de verschillende middelen als over hun bereikbaarheid.
Tegenwoordig hou ik het vooral bij alcohol, want dat kan ik het best controleren. Maar een aantal jaar geleden probeerde ik veel. Als iedereen het doet, zal het wel normaal zijn, dacht ik.
Ik begon me af te vragen: Hoe normaal is drugsgebruik eigenlijk in het studentenleven? Het Trimbos-instituut monitort sinds 2021 de mentale gezondheid en het middelengebruik onder hbo- en wo-studenten. Daaruit blijkt dat veel studenten in Nederland kampen met stress, angst- en depressieklachten. Sommige studenten gebruiken drugs om die te onderdrukken. ‘Wanneer coping het motief is van middelengebruik, dan ben je echt iets aan het wegdrukken. Daar worden de problemen mogelijk alleen maar groter van’, zegt een van hen.
Video van 6 januari 2025: Kunnen studenten een maand zonder drank?
Minder ouderlijk toezicht
Je studententijd is de tijd van je leven, vertelde mij menig familielid. En dus keek ik ernaar uit. Ik verhuisde naar Utrecht maar vond het meteen lastig om prioriteiten te stellen. Een avondje in de kroeg werd heel gemakkelijk, zonder ouderlijk toezicht. Tegelijkertijd werd er meer verantwoordelijkheid van me gevraagd.
Video van augustus 2023: Vinden studenten dat alcohol erbij hoort?
Studenten belanden vaak in een milieu waar meer alcohol en soft- en harddrugs wordt gebruikt. Trimbos-onderzoeker Michelle van der Horst ziet dat dit gebruik onder Nederlandse studenten wordt genormaliseerd.
De cijfers: 85 procent met psychische klachten
In de Trimbos-monitor van november 2023 zegt maar liefst 85 procent van de studenten het afgelopen jaar last te hebben gehad van een sombere stemming, angstklachten of stress. Van die groep zegt 53 procent matig tot heel veel hinder te hebben ervaren. Ik had er zelf ook last van.
De oorzaken? Volgens het onderzoek kan het gaan om geldproblemen, studiedruk of bestaanszekerheid. Bij mij speelde de laatste maanden de onzekerheid over mijn kamer. Van mijn huisbaas moesten we allemaal het huis uit. En het vinden van een nieuw onderkomen is tegenwoordig moeilijker dan het combineren van twee bachelors…
26 procent drinkt zwaar tot overmatig
In dezelfde monitor blijkt ook: ruim een kwart van de studenten drinkt zwaar tot overmatig alcohol. 6 procent gebruikt wekelijks cannabis. Voor cocaïne, xtc en psychedelica ligt het op 4, 2 en 2 procent in de afgelopen maand. Dit ligt redelijk in lijn met wat ik om me heen zie bij de festivals die ik bezoek.
De norm voor overmatig of zwaar alcoholgebruik is bij mannen en vrouwen verschillend.
Overmatig drinken: meer dan 21 glazen alcohol per week (mannen) of meer dan 14 glazen per week (vrouwen). Zwaar drinken: minstens één keer per week meer dan 6 (mannen) of 4 (vrouwen) glazen alcohol op een dag.
Vrienden, clubs en groepsdruk
Op mijn voetbalclub dronk iedereen altijd bier. Op huisfeestjes in Utrecht kreeg je van vreemden een vorm van harddrugs aangeboden. Onderzoeker Van der Horst bevestigt dat de norm van de vriendengroep bepalend is voor de mate van het middelengebruik. ‘Als je met een groep naar een feestje gaat en jij gebruikt, dan kan het op die manier binnen de groep worden gestimuleerd dat anderen ook gaan gebruiken.’
Mijn studiegenoot Jeremy (24)* merkt dit ook. Toen hij slechts een aantal weken student was, kwam hij in aanraking met harddrugs. ‘Zodra we wat biertjes hadden gedronken, kwam er al vlug een zakje tevoorschijn. Ik hoefde zelf niet, maar was wel geïntrigeerd door het idee.’
Caroline de Bruin is wandelcoach bij een studentenvereniging in Utrecht. Wekelijks wandelt zij met studenten die ergens mee zitten. ‘Vaak zeggen ze: “Ik baal er zo van, dan wil ik wat minder drinken, maar het lukt me niet”, omdat ze het dan met de groepsdruk lastig vinden om een drankje af te slaan.’
Verschuivingen per periode
Studenten gebruiken niet steeds meer. Het harddrugsgebruik van studenten is dan wel met 0,3 procent gestegen ten opzichte van de 7,2 procent in 2021. Maar dat is geen significante stijging, volgens het Trimbos. Tijdens de coronapandemie zag je wel een lichte stijging van cannabis naar 8 procent in 2021. Twee jaar later lag het weer op 6 procent.
Die toename is verklaarbaar, zegt Van der Horst. ‘Studenten die zich eenzaam voelden, gingen coping-gebruik vertonen met cannabis.’
Coping is veel van toepassing op studenten. Ook na de coronapandemie gebruikten ze om even te ontsnappen aan de studiestress of geldzorgen, vooral alcohol en cannabis. Zelf heb ik eens iets te diep in het glaasje gekeken na het terugkrijgen van een onvoldoende. Gewoon om even wat druk van de ketel te laten.
Mijn vriend Laurens (25)* studeert in Utrecht en gebruikte om zichzelf te verdoven. ‘Ik heb dat heel veel gedaan. Wiet, hasj, alcohol, maar ook hardere drugs, zoals ketamine of 3mmc.’
Laatstgenoemde drug is erg in trek bij studenten zien ze bij het Trimbos-instituut. Bij ‘uitgaande jongeren’ tussen de 20 en de 24 lag in 2023 het percentage gebruikers op 38,9 procent, zo meldt de Nationale Drug Monitor.
Video van juni 2021: een intro zonder drank?!
Het lijkt alleen maar zo
Ook al is het drugsgebruik onder studenten stabiel gebleven, toch merkt Laurens een verandering in zijn directe omgeving. ‘Tegenwoordig is het tevoorschijn halen van een zakje drugs net alsof je een biertje uit de koelkast haalt. Het hoort bij een gezellig avondje.’ Volgens hem heeft dit ook te maken met de bereikbaarheid ervan: ‘Als ik nu iemand bel, heb ik het binnen tien minuten, terwijl ik een halfuur moet wachten op een pizza, snap je?’
Veel studentenhuizen organiseerden huisfeestjes tijdens de coronapandemie, ook bij Mathieu (24)*. ‘Toen lagen er soms meer zakjes drugs op tafel dan er biertjes stonden. Ik vermoed dat het thuisgebruik toen is toegenomen en genormaliseerd.’
Drugs tijdens festival? (video van juni 2023)
Van der Horst vindt het niet zo vreemd dat Mathieu deze indruk krijgt. ‘Als je gaat studeren, leer je meer mensen kennen. En als je ouder wordt, ga je ook meer experimenteren. En als je zelf geïnteresseerd bent in drugs, zoek je mensen op die dat ook zijn. Waardoor het dan kan voelen alsof ineens iedereen gebruikt.’
Bespreekbaarheid heeft nadelen
Daarnaast is drugsgebruik meer bespreekbaar, waardoor het kan lijken dat het toeneemt. Studenten met mentale klachten durven zich sneller uit te spreken, merkt ook Caroline de Bruin. Ze vindt dat vooral gunstig: ‘Als het allemaal onbespreekbaar is, dan is dat veel kwalijker.’
Mathieu sluit zich daarbij aan. ‘We durven elkaar sneller aan te spreken over problematisch gebruik.’
Maar Jeremy vindt dat nog lastig. ‘Iedereen heeft zijn eigen idee over wat een ‘normale’ hoeveelheid van gebruik is’. Ook vindt hij het gesprek erover nog steeds te gesloten. Simpelweg doordat het nog steeds om verboden middelen gaat.
Van der Horst is ook van mening dat het gesprek openen goed is, maar tegelijk waakzaam. ‘Het is goed als studenten aan de bel durven te trekken. Maar als je er te luchtig over praat, bestaat het risico dat je het stigma eraf haalt. Dat maak je het gebruik ervan normaler. Zorgelijk is dat voortdurend wordt gesproken over hoe normaal drugs zijn. Er wordt geïmpliceerd dat dit ook werkelijk zo is. Terwijl: de cijfers tonen aan dat dit niet het geval is.’
Als er een jointje rondgaat sla ik negen van de tien keer af. Iedereen accepteert dat. Op het drinken van alcohol wordt nog wel eens aangedrongen. Zelf voel ik me inmiddels vrij om te gebruiken wat ik wil, alleen voel ik er totaal geen drang meer toe. Ik hou het lekker bij een biertje.
De data die ik heb gebruikt komen van het Trimbos-instituut, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Monitor Hoger Onderwijs 2023. De laatste had een respons van slechts 6,5 procent van de ingeschreven studenten. Dat verhoogt de mogelijkheid op selectieve respons. Studenten met psychische klachten of veel middelengebruik zijn dus mogelijk oververtegenwoordigd in de resultaten.
*De namen van de studenten zijn bedacht, de echte namen zijn bekend bij de redactie.
