Sociale netwerken en profielsites zijn immens populair. Studenten en docenten twitteren met elkaar, zetten hun vakantiefoto´s op Hyves en melden via Facebook wat ze in het weekend hebben uitgespookt. Hoeveel waarde hechten zij aan hun eigen privacy? En hoe lang houden we het nog vol om alles van iedereen te weten en met Jan en alleman te delen?
Nederlanders hebben gemiddeld 3,3 profielen op sociale netwerken. Hyves is veruit favoriet, gevolgd door Schoolbank, LinkedIn en Facebook. Mensen tussen de 20 en 30 jaar maken het vaakst sociale profielen aan. Nieuwe media winnen nog steeds terrein van traditionele media als televisie, radio en kranten. Bij jongeren is die ontwikkeling het meest zichtbaar.
‘Sociale netwerken doen het goed omdat ze zeer eenvoudig te gebruiken zijn’, verklaart Piet Bakker, lector Massamedia en digitalisering. ‘Daarnaast hebben ze voldoende gebruikers en zijn het communicatie-netwerken. Contact, of beter gezegd de permanente drang daarnaar, is belangrijk voor mensen. We zijn sociale wezens. Bij moderne communicatiemiddelen draait het om geven en nemen, ontdekken en delen.’
Dat laatste lijken sommigen wel erg letterlijk te nemen. Een op de drie werkgevers heeft weleens sollicitanten afgewezen na belastende informatie op sociale netwerksites te hebben gevonden, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek. Het ging onder meer om ongepaste foto’s of onfatsoenlijke uitspraken over anderen. Onlangs nog waarschuwde president Barack Obama de jeugd: zet niet te veel persoonlijke informatie op profielensites. ‘Het kan later opeens weer opduiken in je leven.’
Twee Belgische studenten zullen voortaan in ieder geval beter opletten; zij zakten alsnog voor hun tentamens nadat hun hogeschool was geattendeerd op onderlinge gesprekken via Facebook. Daarin hadden de twee het er openlijk over hoe ze zouden samenwerken bij de toets. Surveillanten hadden de twee zien praten, maar konden niet bewijzen dat ze hadden gefraudeerd. Totdat de school ontdekte dat de twee op Facebook opschepten over hun spiekmethoden. Een van beiden had geschreven: ‘Als dat geen samenwerking was op het tentamen…’
Openheid en transparantie zijn zowel de motor van de razendsnelle groei van internet als de schaduwkanten. De Nederlandse overheid gooide er pas nog een voorlichtingscampagne tegenaan met als boodschap: wat je op het web zet, is vaak openbaar. Internetgebruikers zouden zich meer bewust moeten worden van de gevaren die ze lopen als ze hun persoonsgegevens online prijsgeven. Of zo´n campagne nut heeft, valt volgens Bakker te bezien. ‘Ik ben benieuwd hoe ze het effect denken te gaan meten.’
Om nog even terug te komen op die Belgische studenten: laat dat niet perfect zien dat sommigen zich ten onrechte veilig wanen in de virtuele wereld? Bakker vindt dat een beetje te ver voeren. ‘Hun ontmaskering berust vooral op toeval’, meent hij. ‘Niet elke docent gaat driehonderd studenten naspeuren.’
Student digitale communicatie Anne Jan Roeleveld moet lachen als hij hoort dat de twee tegen de lamp zijn gelopen. Hij zit ook op Facebook, maar heeft meer met Hyves en het meest met Twitter.
`Les één is dat je nooit moet laten weten van wanneer tot wanneer je op vakantie bent. Dan maak je het inbrekers wel heel makkelijk. Twitteren doe ik vooral over werk; zo meld ik wanneer ik een nieuwe site heb gebouwd.’
Roeleveld loopt momenteel stage bij een internetbureau eFocus. Drie keer raden hoe hij zijn afstudeerplek heeft gevonden: via Twitter. Daar ontmoette hij ook iemand met wie hij nu een eigen bedrijfje is begonnen. ‘Ik ben een fanatieke twitteraar, ik zit nu op 1200 volgers. Twitter is ideaal om te netwerken. Al is het maar om bij een wildvreemde kabels te regelen wanneer je met een lege accu staat, zoals ik laatst.’
Ook collegelid Jan Bogerd (zie ook interview op pagina 12) zweert bij Twitter. Zo komen we van hem te weten dat hij naar het concert van Coldplay is geweest (´Fenomenaal’), wat hij van het laatste managementoverleg vond (´Prima vergadering`) en wat zijn agenda voor die dag is (´Straks naar de CMR´). Bogerd vindt het zoiets als mailen. ‘Voor mij is het moeilijk om in de haarvaten van de organisatie contact te hebben; via deze alternatieve vorm van communiceren lukt dat toch. Zo kom ik te weten wat er speelt en hoe iets leeft. Het moet wel functioneel blijven; niet iedereen hoeft alles te lezen en onbekenden blokkeer ik.’
Bogerd vindt het nadeel van Twitter dat onbekend is wie erachter zit. Iedereen kan zich voor iedereen uitgeven; helemaal betrouwbaar is het niet. Bogerd blijft dan ook op zijn hoede. ‘Soms tweet ik alleen naar een iemand. Ik probeer altijd informatief te blijven, ik ben me er bewust van hoe gedetailleerd informatie kan en mag zijn.’
Twitterende docenten zijn er ook. Het valt niet mee om ze te vinden, maar ze bestaan. Docent technische bedrijfskunde Lodewijk van den Broek verbaast zich erover dat niet meer collega´s twitteren. ‘Of ze zetten de hogeschool niet in hun biografie, of ze hebben geen interesse in nieuwe media. Voor mij is Twitter een soort moderne koffieautomaat. Je vertelt elkaar waar je mee bezig bent, je vraagt wat een ander ergens van vindt of je legt een probleem voor.’
Van den Broek volgt zo´n tweehonderd mensen. Om het overzichtelijk te houden, heeft hij een Nederlandstalige en een Engelstalige account. Hoe open is hij in zijn internetgedrag? ‘Niet zo open als een van mijn contactpersonen, die live verslag doet van haar datingavonturen en uitgebreid vertelt over haar ziekte. Zij gaat voor mij een grens over. Ik heb laatst wel de geboorte van mijn dochter wereldkundig gemaakt, maar verder ga ik niet.’
Student communicatie en media design Silvan van Heck vindt Twitter juist wel geschikt voor wat hij noemt de ´kleine leuke dingetjes´. Facebook is meer vriendengericht; daar vertelt hij bijvoorbeeld wat hij afgelopen zaterdagavond zoal heeft gedaan. Op Twitter daarentegen onthult hij dat hij zich onlangs kapot schrok toen er ineens een grote vogel zijn kamer binnenvloog. ‘Dingen doorsturen, daar is het ook geschikt voor. Meestal is dat een tof artikel of een leuk filmpje. Dat kan ook per mail, maar via Twitter is sneller.’
Wat wil een student eigenlijk wel of niet weten van zijn docent? Kan het onschuldig twitteren over dingen die niet met school te maken hebben, schaden? Student Roeleveld denkt van niet. ‘Tenzij je vertelt dat je van iemand een scriptie hebt overgenomen of iets dergelijks. Ja, ik zou best iets meer van docenten willen weten. Daardoor kom je wat dichter bij ze te staan en hou je op een andere manier makkelijker contact.’
Docent Van den Broek doet het met twee studenten: twitteren. Eentje is bezig met het bouwen van websites. En een ander zit bij de medezeggenschapsraad, waardoor de docent op de hoogte blijft. ‘Ik werk nog niet zo lang op deze hogeschool. Dit soort contacten wil ik daarom aangrijpen, zo leer ik mijn werkgever het beste kennen. Zolang het maar zakelijk blijft.’
Docent sociaal juridische dienstverlening Sander Toby spreekt van een hype, zodra het woord Twitter valt. Aanvankelijk was hij bijzonder enthousiast. Inmiddels is hij echter afgehaakt; zijn laatste tweet dateert van de zomervakantie. ‘Ik had het gauw gezien. Mij boeit het voor geen meter wat een wildvreemde ergens van vindt, al was Lance Armstrong volgen tijdens de Tour wel weer leuk. Maar onderwijsinhoudelijk kan ik er verder niets mee.’
Hoe lang houden we dit vol? Is Twitter een blijvertje, temidden van al die soortgenoten? Of wacht het hetzelfde lot als het op sterven na dode MySpace en Second Life? ‘Negentig procent van alle tweets komt van tien procent van alle gebruikers’, constateert zoekexpert en journalist Henk van Ess. ‘Dat is een bekend verschijnsel bij sociale media. Ruim veertig procent haakt na een paar weken grotendeels af, maar aan de andere kant komen er ook steeds nieuwe mensen bij.’
Op termijn acht Van Ess het mogelijk dat Twitter vooral een sterrengala wordt van bekende Nederlanders en de koffieautomaat van werkend Nederland. Dat laatste is interessant voor journalisten, meent hij. Vroeg of laat moet dat volgens hem een primeur opleveren. ‘Twitter is geen medium, geen doel op zich. Het kan een mooi extraatje zijn in het palet van journalistieke mogelijkheden wanneer je slim zoekt en goed weet te filteren. Twitter geeft, mits je de weg weet, veel sneller de toegang tot bronnen dan Hyves of Facebook.’
Veel nieuwsfeiten worden het eerst bekend via Twitter. Een bekend voorbeeld is de ramp met het vliegtuig van Turkish Airlines, begin dit jaar. Toch is dat volgens Bakker niet de belangrijkste reden waarom journalisten veel aan Twitter kunnen hebben. ‘Ze kunnen het wel gebruiken om te zoeken, omdat er altijd wel mensen zijn die iets bijhouden. Verder kan het dienen om dingen te vragen. Of om reclame voor jezelf te maken, dat kan natuurlijk ook.’
Volg Trajectum op twitter via twitter.com/trajectum
Let op!
• houd je profiel netjes: verwijder bedenkelijke of dubieuze teksten, foto´s en hyperlinks
• houd je profiel actueel; verouderde informatie kan in je nadeel werken
• wees kieskeurig met online groepen waarbij je je aansluit en met wie je ´vrienden´ wordt
• houd de commentaren in de gaten; blokkeer desnoods de commentaarfunctie
• verleen alleen vrienden toegang tot je profiel of hanteer een 100 vriendenbeleid
HU’ers op twitter
Simon Vreeman
717 Following, 812 Followers
Student technische bedrijfskunde @ Hogeschool Utrecht
Laatste tweet: ‘Mobiel internet is echt enorm brak hier op utrecht cs.’
Mediatheek FCJ
225 Following, 210 Followers
Bibliotheek voor Communicatie en Journalistiek, Hogeschool Utrecht
Laatste tweet: ‘Nieuw in de collectie en uitleenbaar : irex e-reader’
Stefan van der Fange
7 Following, 11 Followers
Bio Facultaire Key User bij de FMR
Laatste tweet: ‘Hoe duurzaam is de HU? Is onze koffie biologisch en fairtrade? Is het eigenlijk wel koffie?’
André Weststrate
431 Following, 457 Followers
HumediaNL, student #SvJ, freelance video maker/editor, columnist @Trajectum, radio
Laatste tweet: ‘Weer al 18 graden vandaag. Kom maar door met die herfst! #nattigheid’
Social Network Slang
Twitter
Tweet Twitterbericht van maximal 140 karakters
Twitteraar Gebruiker van Twitter
Followers Degenen die jou updates volgen
RT Retweet. Een eerder geplaatste Tweet wordt nog eens verstuurd
@ Het reageren op een andere Twitteraar
Facebook
Wall Prikbord in het Nederlands = jouw persoonlijke pagina op Facebook
Poke/Por Iemand virtueel porren
Like/Vind ik leuk Kun je bij een foto of bericht plaatsen als je te druk bent om: ‘Ik vind dit leuk’ te tikken. Er verschijnt dan ook een duim in beeld
Taggen Aanwijzen (op een foto)
Hyves
Krabbel Een persoonlijk bericht
Tikken Heel korte berichten die je op iemands profiel kan achterlaten
Profiel Omschrijving
Wie-wat-waar (WWW) Geeft je de mogelijkheid te zeggen wat je doet en waar
De Buzz Een overzicht van de laatste activiteiten die op je profiel zijn gebeurd
Hyves Groepen waar je lid van kan worden
