Sinds 2018 mogen opleidingen van de HU zelf beslissen om over te stappen van het bindend studieadvies (BSA) naar het dringend studieadvies (DSA). Inmiddels zijn veel opleidingen overgestapt. Wat is de stand van zaken? En hoe zit het landelijk?
Rond deze tijd krijgen veel studenten een tussentijds studieadvies, als voorloper op het uiteindelijke studieadvies aan het einde van het eerste jaar. De afgelopen jaren zijn steeds meer opleidingen van de HU overgestapt van een bindend studieadvies naar een dringend studieadvies. Inmiddels krijgt 48 procent van de studenten een DSA. Dit geldt vooral voor studenten van flexibele deeltijdstudies en Ad-opleidingen, maar ook een aantal bachelors zijn afgestapt van het BSA.
Wat is het ook alweer?
BSA = bindend studieadvies. Dit houdt in dat eerstejaars een bepaald aantal studiepunten (45 EC’s) moeten halen om naar het tweede jaar te mogen doorstromen. Degenen die dit niet halen moeten stoppen met de opleiding.
DSA = dringend studieadvies. De eerstejaars student krijgt dan een advies of hij wel of niet geschikt is voor de opleiding. Dat kan samengaan met het behalen van 45 studiepunten, maar ook met het nakomen van afspraken in een leerovereenkomst of aan de studiehouding. Maar zo’n advies hoeft hij dus niet op te volgen.
Steeds meer switchers
In 2018 maakte de HU het mogelijk voor opleidingen om naast het strenge ‘bindend studieadvies’ voor een soepeler ‘dringend studieadvies’ te kiezen. ‘De eerste overstap van een BSA naar een DSA werd gemaakt door zes flexibele deeltijdopleidingen’, zegt Martine de Vos. Ze is vanuit haar functie als senior beleidsadviseur examencommissies/wet- en regelgeving veel bezig met het BSA en DSA.
‘Daar kozen zij voor omdat studenten van een flexibele deeltijdopleiding in hun eigen tempo studeren en zelf de regie hebben. In plaats van een opleiding die zegt “je moet weg”, is het hun eigen keuze en verantwoordelijkheid.’ Ook speelde mee dat studenten toen nog 50 studiepunten moesten halen voor een positief advies. ‘Maar flexibele deeltijd werkte met eenheden van 15 EC, dus moest je eigenlijk alles halen.’
Nu 50/50
Elk jaar stapten er een handjevol opleidingen over naar het DSA. Inmiddels hebben ook een aantal voltijd bachelors een DSA: Huidtherapie, alle opleidingen van Instituut Archimedes, CMD, Creative Business, ICT, Leraar/Tolk NGT, Communicatie, Built Environment, Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde.
48 procent van de studenten krijgt een dringend studieadvies, dus het is nu ongeveer 50/50.
‘De groei van het aantal overstappers stagneert inmiddels,’ ziet De Vos. Dit jaar kwam er één nieuwe opleiding bij het lijstje van opleidingen met DSA, maar dat was een nieuwe Ad-opleiding: Didactisch Educatief Professional.
Aantal opleidingen met DSA door TrajectumNB: Flexibele deeltijdopleidingen worden los geteld. Voltijd en deeltijd bachelors worden als één geteld.
De grote stijging in 2022-2023 is te verklaren omdat alle opleidingen van Instituut Archimedes overstapten (14 in totaal).
Programmatisch toetsen
Een dringend studieadvies maakt het onderwijs flexibeler en geeft studenten meer regie over hun studie, zo zeggen de voorstanders ervan. Instituut Archimedes stapte over vanwege de invoering van een flexibel curriculum en het leren met leeruitkomsten. Ook hebben veel opleidingen voor een DSA gekozen omdat het past bij de overstap naar programmatisch toetsen, zoals de bachelor Communicatie.
Uitval tegengaan
Voor opleidingen in sectoren waar veel tekorten zijn, wordt voor een DSA gekozen om niet te veel studenten te verliezen. ‘Elke student die uitvalt is er één te veel’, zei Arie van Scheepen, opleidingsmanager van Werktuigbouwkunde eerder tegen Trajectum. ‘Het BSA is ooit begonnen om te bekijken of de student geschikt is voor de studie, maar het is inmiddels een afrekenmiddel geworden.’ Volgens hem komen nogal wat techniekstudenten traag op gang. ‘Zij komen pas later in het collegejaar in hun studieritme en dan wordt het spannend of ze voldoende studiepunten halen om een positief BSA te krijgen.’
1 op de 5 moest weg
In 2023 kregen 6.216 studenten een bindend studieadvies. 53 procent van hen kreeg een positief advies, en 22 procent een negatief advies en moest dus stoppen met de opleiding. Verder was 17 procent staker (vroegtijdig met opleiding gestopt) en 7 procent uitgesteld. (vanwege persoonlijke omstandigheden). Het overige deel kreeg een negatief advies zonder afwijzing (ook vanwege persoonlijke omstandigheden).
Cijfers over hoeveel studenten een positief of negatief DSA kregen zijn er niet. Van de studenten die een negatief DSA krijgt, volgt ongeveer de helft dat op, ziet De Vos. De andere helft gaat toch door.
Stok achter de deur, of stress?
Een bindend studieadvies heeft voor- en nadelen voor studenten. De Vos: ‘In participatie sessies blijkt dat sommige studenten het fijn vinden om een stok achter de deur te hebben. Maar andere studenten zeggen weer dat het ze veel stress geeft en dat ze alleen maar op die studiepunten zijn gefocust.’
Ook hoort De Vos terug dat het loslaten van een BSA vaak gepaard gaat met intensievere begeleiding. Dat kost meer tijd, maar veel studenten en docenten ervoeren het als prettig. ‘De docenten hadden zo meer zicht op de voortgang van studenten, en studenten konden makkelijker met vragen terecht.’
Langstudeerders
De meeste voltijd bachelors hebben wel een bindend studieadvies. De Vos merkt in evaluaties dat sommige docenten en managers nog steeds vrezen voor langstudeerders als het BSA afgeschaft zou worden. Eerder sprak het college van bestuur zich hier al over uit: Het afschaffen van het BSA zou niet per definitie zorgen voor meer langstudeerders. Ook zorgen langstudeerders niet voor meer kosten voor de HU. De Vos denkt dat veel opleidingen toch wachten tot de HU een algehele overstap maakt.
Norm verlagen
Het vorige kabinet wilde een versoepeling van het BSA: in plaats van 45 studiepunten hoeven studenten er maar 30 te halen. De meningen daarover verschilden. Ook werd er gepraat over een algehele afschaffing van het BSA. In theorie had het kabinet scholen kunnen verplichten om het BSA af te schaffen.
Met het nieuwe kabinet zijn deze plannen voorlopig van de baan. In het hoofdlijnenakkoord van de PVV, VVD, NSC en BBB staat dat het BSA niet wordt versoepeld. De bestaande BSA-normen blijven gelden en instellingen behouden de mogelijkheid om voor een BSA te kiezen.
Wel heeft de HU in het nieuwe studiejaar 2023-2024 de BSA norm verlaagd van 50 naar 45 punten: de norm ging omlaag omdat steeds meer opleidingen gebruikmaken van studie-eenheden van 15 studiepunten.
Landelijke trend
Vorige week werd bekend dat Avans het BSA afschaft. Ook Zuyd Hogeschool, Windesheim, Fontys en de Groningse Hanze hogeschool zijn er vanaf gestapt. Komt er een landelijke afschaffing? De Vos denkt dat dit goed mogelijk is. ‘Universiteiten willen het graag houden, maar veel hogescholen willen of gaan het afschaffen. Alleen hogescholen in de Randstad zie je die beweging nog niet maken.’
De HU is in de Randstad de eerste die al in 2018 de mogelijkheid bood om het BSA los te laten. Andere hogescholen in de Randstad hebben er nog aan vastgehouden. Wel experimenteren opleidingen van de HvA sinds kort met het DSA en biedt Hogeschool Leiden ondertussen ook ruimte aan opleidingen om het BSA los te laten.
Aanzuigende werking
Toch kiezen de Randstadhogescholen niet voor een gehele afschaffing. Dat komt onder andere door de angst voor een aanzuigende werking. ‘Als de HU een DSA krijgt, is er de kans dat studenten vooral voor de HU kiezen omdat ze geen strenge BSA willen. Het is nog maar de vraag welke studenten je dan treft.’ Trekt dit gemakzuchtige studenten aan? ‘Ja, bijvoorbeeld.’ Als alle hogescholen een DSA krijgen, is deze angst er wellicht niet meer.
En of de HU gaat overstappen? In een notitie begin 2021 liet het college doorschemeren dat het BSA niet zo goed paste bij de onderwijsvisie en het flexibel onderwijs dat binnen de hogeschool in de steigers werd gezet. Het wel of niet afschaffen van het BSA blijft een onderwerp van gesprek. Wordt vervolgd.
