In een artikel over de hogeschool Fontys in de Volkskrant afgelopen zaterdag uitten medewerkers zich kritisch over de onderwijsmethode van Vlaamse hoogleraar Filip Dochy. Zijn didactisch concept blijkt ook bij de onderwijsvernieuwing binnen de HU gebruikt te worden. De professor is eind vorig jaar veroordeeld voor verkrachting.
Het artikel over Fontys in de Volkskrant kreeg als kop: ‘Hoe een nieuwe onderwijsmethode onrust naar Fontys bracht: “Er wordt gevloekt en getierd, er is zoveel stress”.’ Het beschrijft de invoering van het concept High Impact Learning that Lasts (HILL) over meerdere opleidingen en instituten binnen de hogeschool in Zuid-Nederland.
HILL is gebaseerd op een in 2015 verschenen boek van de professor van de Katholieke Universiteit Leuven: Filip Dochy. Belangrijk uitgangspunt daarin is dat onderwijs niet zozeer kennis overdraagt maar zich bezighoudt met het ontwikkelen van vaardigheden, zoals zelfstandig werken en kritisch denkvermogen. Studenten leren door te werken aan echte opdrachten uit het werkveld en docenten hebben en coachende rol.
De rechter noemde hem een ‘seksueel roofdier’
Uit het krantenartikel doemt een beeld op van een hogeschool die vaart wil maken met de invoering van HILL, tegen de zin van veel docenten. De introductie van de methode leidt tot een ‘felle richtingenstrijd’. Kritische docenten verlaten de instelling of zitten met een burn-out thuis. Het verloop van het aantal docenten is fors. Voor- en tegenstanders bestoken elkaar met opiniestukken op hogeschoolplatform Bron.
Het rumoer dat eind vorig jaar bij Fontys ontstond lag echter niet alleen aan de snelle onderwijsvernieuwing die de hogeschool invoerde. De uitbarsting kwam door het nieuws dat Filip Dochy in oktober 2022 werd veroordeeld tot 54 maanden cel wegens verkrachting van een studente, schrijft de Volkskrant. Dat gebeurde in de zomer van 2016 tijdens een congres in Barcelona. De rechter noemde hem een ‘seksueel roofdier’.
Spreker tijdens HU-onderwijsfestival
Ook elders in het hoger onderwijs wordt het onderwijsconcept HILL ingevoerd, stelt de krant. Genoemd worden Avans, Hanzehogeschool, Saxion en de universiteiten in Maastricht en Rotterdam. Maar ook binnen de HU blijken veel onderwijsinnovaties geïnspireerd te zijn door Filip Dochy. Hij was bijvoorbeeld een belangrijke spreker tijdens het eerste HU-onderwijsfestival in de Werkspoorkathedraal in januari 2018.
Daarnaast is de opleiding Open-ICT gestoeld op zijn denkbeelden. Open-ICT is een variant van de reguliere opleiding en werd enkele jaren geleden gestart. Het is projectonderwijs: studenten krijgen geen colleges en tentamens, maar werken aan reële praktijkopdrachten. De uitganspunten werden gekopieerd van de ICT-opleiding van Fontys. ‘De didactiek gaat uit van de principes van HILL van Dochy’, schreven de initiatiefnemers aan de HU in 2021. Hetzelfde jaar wonnen ze er de onderwijsinnovatieprijs van het ministerie van OCW mee.
‘Docenten tijd geven en mee zien te krijgen’
Arno Kamphuis, een van de initiatiefnemers van Open-ICT, is niet geschrokken van het Volkskrant-artikel. De situatie bij Fontys is anders dan bij het Insititute for ICT, zegt hij. ‘Bij Fontys lijkt de onderwijsvernieuwing van bovenaf opgelegd te worden en voor alle instituten te gelden. Terwijl bij de HU de ICT-studenten en -docenten kunnen kiezen tussen studeren en doceren voor de reguliere variant of Open-ICT. Als een onderwijsvernieuwing op de ene van de andere dag ingevoerd wordt dan vinden docenten dat lastig. Je moet ze de tijd geven en mee zien te krijgen.’
Toch krijgt projectgestuurd onderwijs zo langzaamaan ook vaste voet binnen de reguliere ICT-opleiding, vertelt Kamphuis. Maar dat gaat geleidelijk. Vanaf volgend jaar februari starten pilots bij twee afstudeerrichtingen. Zij krijgen een combinatie van beide didactische concepten in het onderwijs verwerkt. Een groep docenten gaat dat onderwijs ontwerpen en niet al te rigoureus vernieuwen: het overdragen van basiskennis blijft behouden.
Leven lang leren en gepersonaliseerd leren
Ook de visie op flexibilisering van het onderwijs aan de HU blijkt voor een deel gestoeld te zijn op de onderwijsfilosofie van Dochy. De opleidingen vernieuwen het onderwijs met behulp van de zogenaamde ‘ontwerpdimensies’. Dan gaat het over zaken als ‘leven lang leren’ en ‘gepersonaliseerd leren’. ‘Vanuit deze ontwerpprincipes is een HU-visie op flexibel onderwijs ontwikkeld. Deze is mede geïnspireerd op het HILL-concept’, schrijft de NQA, een bureau dat instellingen adviseert over de onderwijskwaliteit, in een rapport uit 2021.
Ook duikt Dochy op verschillende wijze op bij zaken die linken hebben met de HU. Er wordt naar hem gerefereerd in een artikel over gepersonaliseerd leren van HU’ers. Verder is hij spreker geweest op congressen over toetsing, samen met experts van de HU. En er wordt naar hem verwezen in een project over toetsen van de Vereniging Hogescholen en het ministerie van OCW, waarin een HU-deskundige deelneemt.
Contact met studenten verboden
Hij komt voor in een artikel van HU’ers over associate degrees, in een gespreksverslag over de accreditatie van de pabo, in een onderzoek naar journalistiekonderwijs in 2030, in een onderzoek naar competenties voor toekomstige Utrechtse studenten Commerciële Economie en in een artikel van HU’ers in een vakblad voor Social Work.
Op de site van de KU Leuven schrijft de universiteit dat de professor sinds september 2018 de toegang tot de gebouwen is ontzegd. Ook mag hij niet optreden namens de universiteit en het contact met studenten is hem verboden. In oktober 2016 kreeg de facultaire vertrouwenspersoon al vertrouwelijke informatie via een tussenpersoon over de verkrachtingszaak. De identiteit van het slachtoffer was op dat moment niet bekend. In 2018 is een formele melding gedaan waarna de universiteit stappen heeft genomen en Dochy is veroordeeld.
‘Onvoldoende wederhoor toegepast’
De dag nadat Dochy is veroordeeld heeft Fontys de banden met hem verbroken, schrijft de Volkskrant. Wel bleef de hogeschool zijn onderwijsmethode gebruiken omdat die losstaat van de verkrachtingszaak.
Fontys laat weten ‘onaangenaam verrast te zijn’ over het artikel in de Volkskrant. Het college van bestuur schrijft op de site van de hogeschool dat de krant onvoldoende wederhoor heeft toegepast en dat het stuk enkele feitelijke onjuistheden bevat. ‘Het artikel geeft een eenzijdig beeld van Fontys waarin wij ons niet herkennen.’ Het college stelt dat het HILL-concept een van de methodes is binnen Fontys om onderwijs vorm te geven. ‘Een artikel zoals nu in de Volkskrant staat, leidt vaak tot scherpere tegenstellingen. Dat betreuren wij.’
