Hogescholen en universiteiten openen vanaf 26 april de deuren om studenten een dag in de week onderwijs te geven (vergeet niet een sneltest te doen). Maar die ene dag van negen tot vijf onderwijs verzorgen gaat niet voor iedereen lukken, waarschuwt HU-collegevoorzitter Jan Bogerd. Voor een aantal studenten beperkt het zich tot een paar uur. Daarbij is het goede nieuws: de HU kan vanaf september weer volledig open, verwacht Bogerd. En misschien wel zonder 1.5-meter afstand en zonder mondkapje. ‘Je kunt je sceptisch opstellen, maar ik ga uit van hoop.’
‘Ik word er heel blij van dat we eind april weer naar het Utrecht Science Park mogen komen, ondanks alle coronamaatregelen’, zegt de voorzitter van het college van bestuur in een interview via Teams. Tot september gelden de gebruikelijke 1.5-meter onderlinge afstand en blijven de mondkapjes verplicht in de gangen. Daar komt vanaf 26 april (door een vrije dag en Koningsdag wordt dit woensdag 28 april) het dringende advies bij om bij een bezoek aan de HU een zelftest te doen.
Het hoger onderwijs krijgt vanaf half april de beschikking over deze testen en de hogescholen en universiteiten geven die vervolgens mee naar huis aan studenten en medewerkers. Dit zijn waarschijnlijk de zogenaamde ademtesten. Iedereen die die dag naar de HU gaat kan voor of na het tandenpoetsen zo’n blaastest doen. Na een kwartier is duidelijk of iemand positief of negatief is.
Met een negatieve uitslag kan de persoon naar de hogeschool, want hij of zij is voor die dag veilig verklaard. Bij een positieve test moet de student of medewerker thuisblijven. Die 1.5-meter afstand blijft ondertussen gehandhaafd. Jan Bogerd: ‘Want we weten niet zeker of de mensen die dag wel die zelftest hebben gedaan en of ze die ook goed hebben uitgevoerd. We weten ook niet zeker of zij bij een positieve uitslag thuisblijven. We bieden grootschalig die zelftesten aan, maar het risico op besmetting is daarmee niet nul. De test is ook niet verplicht, dat kunnen we niet afdwingen.’
Veilige situatie
Hij vervolgt: ‘Als je puur naar de getallen van besmettingen en ziekenhuisopnames kijkt, dan is het niet verstandig het hoger onderwijs eind april weer grootschalig te openen. We zitten nu in het begin van de derde golf. Maar we voelen ook de noodzaak om studenten en medewerkers weer op de campus te laten studeren en werken, en we willen het ook heel graag. Dus dan bedenk je manieren om het risico zo klein mogelijk te maken. Wij roepen iedereen op: gebruik die zelftests en blijf bij een positieve uitslag thuis. Als iedereen dat doet dan is er een veilige situatie op de hogeschool.’
‘We willen niet terechtkomen in een sfeer van handhaven en controleren’
Nee, zegt de collegevoorzitter. De HU gaat niet voor coronapolitie spelen door aan de deur te vragen of iemand die dag de test wel of niet heeft gedaan. ‘Het gaat om samen veilig studeren; we zijn daar samen verantwoordelijk voor. Dit zijn hulpmiddelen om die verantwoordelijkheid te kunnen dragen. We willen niet terechtkomen in een sfeer van handhaven en controleren.’ Hij gaat ervan uit dat de sneltests op tijd en in voldoende mate geleverd worden. ‘Je kunt je sceptisch opstellen, maar ik ga uit van hoop.’
Voor de HU betekent het organiseren van die ene dag voor studenten een ‘enorme puzzel’, zegt hij. Het is niet zo dat alle studenten die ene dag op de hogeschool colleges lopen van negen tot vijf uur. ‘Dat is niet reëel’, zegt Bogerd. Beter is om te spreken van ‘één keer per week’: het kan ook om een dagdeel of om enkele uren gaan. ‘Sommige opleidingen geven dan vooral praktijkonderwijs. Andere organiseren naar verwachting vooral ontmoetingen tussen studenten. Kernwoorden zijn dan kleinschalig, contact en verbinding.’
Nieuwe mutaties
De zelftesten die eraan komen zijn niet te verwarren met de pilots van sneltesten die in maart in acht regio’s van start zijn gegaan. Zoals de experimenten in Amersfoort waaraan de HU deelneemt. Bogerd: ‘Die pilots zijn bedoeld om kennis op te doen over bijvoorbeeld de logistiek en het gedrag van mensen in relatie tot de sneltesten. Net als die fieldlaps die in het land plaatsvinden. De uitkomsten van die pilots kunnen we inzetten bij het heropenen van het onderwijs na de zomer.’
Dus de HU gaat in het nieuwe schooljaar weer helemaal open? ‘Als de vaccinaties volgens planning verlopen, dan mag je ervan uitgaan dat de HU in september weer gewoon open kan’, is het antwoord. ‘Maar dit verandert als de vaccinatie stagneert of als er nieuwe mutaties van het virus opduiken’, voegt hij eraan toe. ‘De HU en de Vereniging Hogescholen zetten zich in voor een volledige start van het collegejaar, waarin de 1.5-meter maatregel kan worden losgelaten en de mondkapjes thuisblijven.’
Daarmee komt de discussie over het vaccinatiebewijs om de hoek kijken. Krijgen alleen mensen toegang tot de HU als zij een bewijs van vaccinatie kunnen tonen? Ook bij buitenlandse vakanties en bij festivals en evenementen wordt hierover gepraat. De vraag is of het vaccinatiebewijs ook in het hoger onderwijs ingevoerd kan worden. ‘Dat is een lastige, want hoe verhoudt zich dat tot het recht op onderwijs?’ vraagt Bogerd zich af. Volgens hem is daar nieuwe wetgeving voor nodig, eventueel een noodwet. ‘Het is een vraagstuk waar we als samenleving nog niet uit zijn.’
Het oude normaal
Maar het is niet zo dat het onderwijs en de andere werkzaamheden weer volledig naar het oude normaal terugkeren. Onderdelen van het onderwijs kunnen online plaats blijven vinden (hoorcolleges bijvoorbeeld) en ook gaan vergaderingen veelal via Teams. Ook het digitaal toetsen dringt door na de coronaperiode. Tentamens maken middels bring your own device (ook wel proctoring light genoemd) is een blijvertje. ‘De keuzes voor online en fysiek onderwijs zullen scherper worden.’
‘De keuzes voor online en fysiek onderwijs zullen scherper worden’
De pijlers van het onderwijs aan de HU hoeven niet drastisch verzet te worden, vindt Bogerd. Het ambitieplan, de onderwijsvisie, de uitgangspunten voor het toetsen zijn allemaal actueel en op orde. Wel is in het afgelopen coronajaar het belang van persoonsvorming en socialisatie in het onderwijs onderstreept. ‘De opleidingen moeten samen met de opleidingscommissies het gesprek aangaan over wat we de afgelopen periode geleerd hebben en hoe we het onderwijs daarop kunnen bijstellen.’
Over de financiën hoeven de HU en het hoger onderwijs zich geen zorgen te maken, zo valt op te maken uit een presentatie van Bogerd over onder andere het Nationaal Programma Onderwijs. Hiermee investeert het ministerie van OCW in totaal zo’n 8.5 miljard euro extra in de onderwijssector om de effecten van corona het hoofd te bieden. De middelen zijn bedoeld om bijvoorbeeld meer docenten aan te trekken en onderwijsachterstanden weg te werken. Daar bovenop krijgen hogescholen meer geld om de verwachte toeloop van studenten te financieren.
Extra financiering
De HU kan met deze investeringen tot en met 2026 zo’n 170 miljoen euro aan extra financiering tegemoet zien. Dat betekent dat de hogeschool in 2021 ongeveer 65 fte’s (fulltime arbeidsplaatsen) extra aan docenten kan aanstellen. Dit aantal komt bovenop de extra docenten vanwege de kwaliteitsgelden (een vergoeding aan instellingen voor het afschaffen van de basisbeurs) en vanwege de groei van het aantal studenten. Het totaal aantal te werven docenten komt daarmee op 250 fte vóór september 2021, becijfert Bogerd. ‘Goede banen, structurele banen.’
Per instituut wordt momenteel de behoefte per opleiding in kaart gebracht en bekeken wat voor type docenten nodig zijn: studentassistenten, docenten die onderwijs en onderzoek combineren? Op deze vragen komt deze week een antwoord en dan start de werving. ‘Dat zal best een uitdaging worden’, denkt Bogerd. ‘Maar de HU is een aantrekkelijke werkgever. We hadden afgelopen jaren niet veel problemen met het aantrekken van mensen, behalve in sectoren als de ict. Tegelijkertijd zien we verschuivingen op de arbeidsmarkten; mensen maken door de coronacrisis – noodgedwongen of juist bedachtzaam – ook andere afwegingen en dan is het onderwijs vaak een optie.’
Ook interessant: Starten op de HU in tijden van corona: ‘Ik verlang zo naar het bruisende leven in de Uithof’
