Ruim de helft van de hbo-studenten twijfelt of ze na hun opleiding nog een master zal volgen. Nog eens een kwart gaat dit zeker niet doen. Het ontbreken van studiefinanciering voor de universitaire vervolgstudie is een grote drempel. Een grote meerderheid vindt dat dit moet veranderen.
Dat blijkt uit een enquête onder vijfhonderd hbo-studenten en zevenhonderd universitaire studenten uitgevoerd door de hogeschool- en universiteitsbladen in Nederland. De universitaire studenten ervaren de master als een logische vervolgstap op hun bachelor. Bij het hbo ligt dat anders. De helft van de studenten weet gewoon nog niet of ze door zullen gaan. Een kwart zegt genoeg te hebben aan de hbo-opleiding.
Groot struikelblok is dat je voor een vervolgopleiding op de universiteit geen beurs ontvangt. Studenten met een hbo-bachelor hebben die immers na vier jaar opgesoupeerd. In het gunstigste geval kun je lenen. Geen wonder dat dit de grootste drempel (53 procent) vormt om na het hbo een master te gaan volgen. Ruim negentig procent van de studenten geeft aan dat dit moet veranderen. De landelijke studentenvakbond LSVb herkent deze kritiek. ‘Wij hebben al verschillende keren bij minister Plasterk van Onderwijs aangedrongen op verandering van beleid. Maar telkens zegt hij dat hier geen geld voor is. Wij vinden dat raar. Het is toch goed wanneer studenten de kans krijgen om door te stromen?’ zegt voorzitter Lisa Westerveld van de LSVb.
De HBO-raad vindt dat studenten met een afgeronde bachelor in staat moeten zijn een master te volgen. Nu eisen veel universiteiten een pre-masterjaar. Als studenten doorstromen naar een universitaire master zouden ze, zoals nu al af en toe gebeurt, tijdens de opleiding al tekortkomingen moeten kunnen inhalen, of die kans krijgen als ze al aan de universitaire master zijn begonnen.
Toch blijkt de animo voor een vervolgstudie onder hbo-studenten vooralsnog klein. Slechts vijf procent heeft plannen voor een master op het hbo, veertig procent geeft aan liever een master op het hbo te volgen als die zou aansluiten op de studie. De meerderheid kiest voor een universiteit.
Bij het kiezen voor een master kijken de studenten vooral naar de inhoud van de opleiding. De voornaamste vragen die de studenten zichzelf stellen als ze op zoek gaan naar een vervolgopleiding: is deze interessant, is de kwaliteit goed, wat is het beroepsperspectief en sluit deze goed aan bij mijn bacheloropleiding?
Maar doorstromen wordt de hbo-studenten niet altijd makkelijk gemaakt. Naast de kosten van de pre-master zijn er meer drempels. Een mogelijke verhuizing naar een andere stad is ook een behoorlijk obstakel. En, wat daar zeker ook mee samenhangt, dat je je vrienden niet meer zo frequent kunt zien. Opvallend is dat dit voor hbo-studenten moeilijker te verteren is dan voor universitaire studenten.
Voorlichting speelt een belangrijke rol. Studenten hebben daar behoefte aan. Voorlichtingscampagnes zijn volgens de studenten geen weggegooid geld. Integendeel. Waar dan vooral behoefte aan is, is meer inzicht in de kwaliteit van de opleiding, maar ook in de mogelijkheden na de studie.
Veel studenten geven aan dat ze de onduidelijkheid van het beroepsperspectief als een drempel ervaren. Wat kun je eigenlijk met die studie? Op dat punt blijft de voorlichting in gebreke. Dat speelt voor hbo-studenten sterker een rol dan voor studenten op de universiteit. Immers, op de universiteit vinden bijna alle studenten dat een master bij hun opleiding hoort. Voor de hbo’ers is dat niet zo. Ruim tachtig procent denkt dat ze met hun hbo-bachelor voldoende voorbereid zijn op de arbeidsmarkt. Ze beseffen wel dat zo’n universitaire master wat extra’s kan bieden. Dat moet dan ook duidelijk in de voorlichting naar voren komen.
De cijfers
Wil master volgen
5% Op het hbo
16% Master universiteit
2% In het buitenland
25% Geen master
52% Weet nog niet
Top 4 redenen om een master te kiezen
1. Inhoudelijk interessant (75%)
2. Kwaliteit van de opleiding (68%)
3. Het beroepsperspectief (65%)
4. Goede aansluiting op bachelor (62%)
Top 4 van drempels bij keuze master
1. Geen studiefinanciering voor (pre-)master (53%)
2. Verhuizing (46%)
3. Onduidelijk beroepsperspectief (45%)
4. Geen aansluiting op bachelor (42%)
Stellingen
Een master hoort bij mijn opleiding
wo eens 93% oneens 7%
hbo eens 42% oneens 58%
Een masteropleiding geeft mij meer status
wo eens 71% oneens 29%
hbo eens 53% oneens 47%
Met een bachelor ben ik voldoende voorbereid op de arbeidsmarkt
wo eens 38% oneens 62%
hbo eens 83% oneens 17%
Mijn masteropleiding doe ik het liefst op een hbo
eens 43% oneens 57%
Een (pre-)master moet gefinancierd worden
eens 92% oneens 8%
[kaders]
Pre-master
In Nederland is het niet makkelijk om door te stromen van een
hbo-bachelor naar een wo-master. Meestal moeten de studenten een
pre-master volgen. In sommige gevallen hebben universiteiten en
hbo-opleidingen via een convenant afgesproken dat de betere studenten
al tijdens hun hbo-opleiding voorbereidende vakken voor de universiteit
mogen volgen. De meerderheid volgt een pre-master die in de regel een
jaar duurt. Daarna volgt nog een jaar de masteropleiding. De meeste
studenten hebben dan geen recht meer op basisbeurs omdat ze al in de
regel al vier jaar achter de rug hebben. Ze kunnen nog wel lenen en
daarmee een ov- kaart bemachtigen. Maar dat kan alleen wanneer de
universiteit de pre-masterstudenten formeel inschrijft. De opleiding
‘pre-master’ bestaat niet, maar in de praktijk schrijven de meeste
universiteiten deze studenten in als bachelorstudent. Dat staat ook in
de strategische nota van de minister. De universiteiten krijgen voor
deze studenten geen geld.
Veel theoretischer
Guido Blom (24), afgestudeerd personeel & arbeid, volgt nu de master strategisch human resourch management aan de Universiteit Utrecht.
Door Jiska Ravenhorst
‘Na mijn hbo was ik voor mijn gevoel nog niet klaar met studeren. Ik wilde doorgaan nu ik nog de kans had. In mijn vierde jaar aan de hogeschool kreeg ik de kans om tijdens mijn minor de pré-master te volgen zodat ik in één keer door kon stromen in de master. Dit was voor mij een extra stimulans om te kiezen voor deze master. Financiën hebben me nooit tegengehouden. Natuurlijk stopte mijn studiefinanciering na vier jaar, maar met bijlenen bij de IB-groep en een bijbaantje lukt het me om mijn master te bekostigen. Wel heb ik heel veel geluk met mijn bijbaantje: ik begeleid tweedejaars studenten bij personeel & arbeid bij een onderzoek. Daarmee ben ik vrij in het maken van afspraken, zodat ik het kan combineren met de universiteit.
Mijn master is heel leuk, hij valt precies in het straatje van mijn vorige studie. Er zit wel veel verschil tussen het wo en het hbo. Op de hogeschool was ik heel praktisch bezig, nu is het veel theoretischer. Bijvoorbeeld: bij het onderzoek ligt de nadruk nu vooral op de kwaliteit, waarbij we ons aan richtlijnen moeten houden en ik van te voren veel research moet doen. Op het hbo ging het meer om de kwantiteit, veel enquêtes afnemen. Ook werd er soepeler omgegaan met de spelregels van het wetenschappelijk onderzoek.
Ik kan iedereen wel een master aanraden. De universitaire graad die je ermee haalt vergroot denk ik je kansen op de arbeidsmarkt. Maar je moet het wel echt willen en ervoor gaan. Als je enige motivatie is dat je dan nog niet hoeft te werken, dan red je het niet. Want het is wel pittig.’
Generalist
Olaf Hofman (19), derdejaars student technische bedrijfskunde aan Hogeschool Utrecht wil over twee jaar de master Strategic Management starten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Door Patricia Jaspers (Erasmus Magazine)
‘Ik ben een generalist. Ik wil mij niet vastleggen op een vakgebied, daarom heb ik gekozen voor de master strategic management in Rotterdam. Ik heb speciaal gekozen voor de Erasmus Universiteit, omdat deze goed staat aangeschreven. Bovendien heb ik goede verhalen gehoord van een vriend van me die in Rotterdam studeert. In Tilburg en Maastricht bieden ze deze master ook aan, maar daar wordt meer ingegaan op specifieke onderdelen; dat is niets voor mij.
Hoe enthousiast ik ook ben over deze specialisatie, er spelen een paar twijfels mee. Ik heb gehoord dat het schakeljaar pittig kan zijn, en dan vraag ik mij meteen af of het niet te moeilijk is voor me. Naast behoorlijk theoretisch, is mijn bachelor praktijk gerelateerd en dat bevalt mij wel.
Ik krijg geen studiefinanciering meer en moet mijn master dus uit eigen zak betalen. Ik wilde bewust geen hbo-master volgen. Die zijn nog redelijk nieuw en als je het mij vraagt, nauwelijks ontwikkeld. Het niveau van de universiteit ligt hoger. Als ik er twee extra jaar college tegenaan ga smijten, wil ik wel waar voor mijn geld.’
