Meer studenten schrijven zich in, maar er komt minder overheidsbekostiging. Onderwijs wordt structureel meer een mix tussen online en fysiek. En de manier van toetsen gaat op de schop. Dat zijn enkele gevolgen van de coronacrisis op het hoger onderwijs waaronder de HU, bleek uit een presentatie van collegevoorzitter Jan Bogerd.
‘De impact van Covid-19 op Hogeschool Utrecht’ heette de presentatie die collegevoorzitter Jan Bogerd hield bij de online vergadering van de Hogeschoolraad op woensdag 22 april. Het geeft een inkijkje in de consequenties voor het hoger onderwijs. Wereldwijd, binnen Nederland en de HU. De uitkomsten stemmen niet optimistisch.
Om met de deur in huis te vallen: wereldwijd gaan 20.000 instellingen van hoger onderwijs sluiten. Minstens 200.000 studenten zullen daar de dupe van zijn. Het zijn schattingen van Dirk Van Damme van de Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD), een samenwerkingsverband van 36 landen. De presentatie van Bogerd sluit voor een groot deel aan bij de analyse van het OECD.
Kansenongelijkheid
In de hele wereld vindt noodgedwongen een omschakeling naar afstandsonderwijs plaats. Daarvan is bekend dat het leidt tot kansenongelijkheid: niet alle studenten beschikken over goede wifi, de juiste computerapparatuur en een handige woonsituatie om te kunnen studeren.
Ook de gevolgen voor toetsen en examinering zijn enorm: de klassieke schriftelijke tentamens met grote aantallen studenten staan overal ter discussie. De roep om flexibel onderwijs zal fors toenemen.
‘Studenten kiezen ervoor om later af te studeren omdat de kansen op de arbeidsmarkt afnemen’
Daar tegenover staat dat de mondiale mobiliteit van studenten fors zal afnemen, zo denken deskundigen. Instellingen die financieel sterk afhankelijk zijn van internationale studenten zien hun inkomsten dalen. Door de verwachte financiële crisis gaan opleidingsbudgetten van werkgevers omlaag en door faillissementen vermindert ook het aanbod van stages.
Reorganisaties
Hogescholen en universiteiten die financieel leunen op buitenlandse studenten of post-initieel onderwijs (deeltijd en cursussen) of waar veel studenten op stages gaan, lopen een groot risico, zo betoogde Bogerd. Ook de gevolgen voor medewerkers kunnen dan groot zijn. Tijdelijke aanstellingen en contracten stoppen, reorganisaties zijn onafwendbaar en wie het kortste werkt, komt als eerste op straat te staan.
De inschrijvingen van aantallen studenten zal toenemen. Bogerd: ‘Er treedt studievertraging op waardoor de diplomering wordt uitgesteld. Maar ook omdat studenten ervoor kiezen om later af te studeren omdat de kansen op de arbeidsmarkt afnemen. Dat effect is bekend van eerdere economische recessies.’
Stage en afstuderen
Meer studenten betekent meer werk, maar het is denkbaar dat tijdens de recessie de financiering van onderwijs achterblijft, zegt hij. ‘Dus met meer studenten is de werkdruk hoger, terwijl er minder overheidsfinanciering komt. Met andere woorden: het wordt er niet plezieriger op.’
Ook interessant: De online open dag. Zo doe je dat
Tweede element bij studenten is dat zij een risicogroep vormen bij de verspreiding van het virus. Ze reizen bijvoorbeeld veel waardoor de kans op besmetting toeneemt. Mogelijk dat hogeschoolstudenten meer gevaar opleveren dan universitaire studenten, opperde de collegevoorzitter. ‘Zij lopen vaak stage en studeren af in bedrijven en hebben daardoor meer fysiek contact.’
Openbaar vervoer
Bogerd denkt dat de overheid terughoudend zal zijn met de openstelling van gebouwen in het hoger onderwijs. ‘Ook omdat dit veel betekent voor de druk op het openbaar vervoer en de bewegingen in de stad.’ Het staat als een paal boven water dat verdere integratie nodig is van online en fysiek onderwijs, het zogeheten blended learning. Dat is een blijvertje. ‘Het onderwijs dat we kennen uit het verleden komt niet meer terug’, benadrukt hij.
‘De oplossing zit in het opnieuw doordenken van het toetsprogramma’
Hij verwacht dat in een volgende fase van coronamaatregelen de hogeschool de deuren opent voor praktijkonderwijs en toetsing. Dit om zoveel mogelijk studieachterstand op te vangen. In het nieuwe studiejaar is wellicht blended learning mogelijk. In de ‘1.5-meter samenleving’ zullen er fors minder mensen in de gebouwen kunnen.
Online proctoring
Bogerd: ‘We moeten er rekening mee houden dat we de komende jaren – ik zeg járen -niet meer in dezelfde omvang aanwezig zullen zijn op het Utrecht Science Park. Ik verwacht dat de hoeveelheid mensen die in onze gebouwen aanwezig zijn minder dan de helft is dan wat we gewend zijn.’
Ook interessant: Groeiende zorgen over privacy bij online tentamen
Daarbij moet een grote slag gemaakt worden bij toetsing en examinering. De inzet van online proctoring (met surveillance op afstand) kan op dit moment een uitkomst zijn. Maar het is een tussenstap, een manier om de huidige toetsen te kunnen afnemen. ‘De oplossing zit in het opnieuw doordenken van het toetsprogramma’, zei hij.
Bureaucratisering
Er moeten minder summatieve toetsen (bijvoorbeeld kennistoetsen) komen waarbij studenten een punt krijgen. Die werken ‘protocolisering en bureaucratisering’ in de hand. Daarvoor in de plaats kunnen er meer formatieve varianten komen waarbij studenten feedback krijgen in hoeverre ze leerdoelen hebben bereikt. ‘We hebben ons vastgezet in regels en procedures omdat we alles summatief hebben willen maken. Daar zijn we de flexibiliteit kwijtgeraakt.’
Ook de begeleiding van studenten moet anders en beter, stelt collegevoorzitter Bogerd. ‘Want afstandsonderwijs leidt tot minder contacten en ontmoetingen en tegelijkertijd is de behoefte aan sociale structuren en begeleiding meer dan nodig. Zeker gezien de toenemende kansenongelijkheid.’
Lees ook: Tineke Zweed: Natuurlijk heb ik gewijfeld
