De eerste Holocaust-lezing aan de Heidelberglaan 15 van maandagavond verliep rustig. Er waren beveiligers en politie, maar demonstranten bleven thuis.
Ondanks een stormachtige aanloop, waarin het college van bestuur de lezingenreeks over de holocaust besloot uit te stellen en (tot verontwaardiging van bepaalde partijen) later toch weer liet doorgaan, verliep de eerste aflevering kalm. Er was geen actievoerder te bekennen.
Het is maandag avond half zeven, als een handvol journalisten en fotografen van RTV Utrecht, ANP en de Volkskrant buiten op de stoep van Heidelberglaan 15 staat te blauwbekken in de kou. De pers wordt niet toegelaten bij de lezing. Ook Trajectum was niet welkom, liet de woordvoerder eerder die middag weten. Het college is voor studenten en medewerkers van de HU die zich van tevoren hebben aangemeld. De gasten druppelen binnen, het loopt niet storm. Uiteindelijk komen er van de 130 aanmeldingen zo’n vijftig opdagen.
Op de stoep voor het gebouw staat een politiewagen geparkeerd. Om de veiligheid van de gasten te garanderen had de HU besloten om het gebouw al ruim voor aanvang van de lezing te sluiten. Studenten en medewerkers moesten hun heil elders zoeken. Maar van de gevreesde tegenstanders is er geen spoor te bekennen. De enige vlaggen die door de sterke wind wapperen zijn die van de banners met ‘rookvrije generatie’ en ‘hier komt alles samen’.
Een rustige binnenkomst
‘Ik kom voor de lezing’, zegt een vrouw tegen de beveiliger in het zwart. ‘Heeft u een legitimatiebewijs? Dat kunt u binnen aan die twee heren laten zien’, antwoordt de man. Binnen staat nog een wachter, tegenover de receptie twee huismeesters in het blauw. Op afstand observeert een politieagent het gebeuren. Behalve een legitimatie moeten de gasten ook hun toegangskaartje laten scannen. Iemand maakt een grapje, twee anderen lachen wat. Dan krijgen ze koffie en cake.
De lezing
Anderhalf uur later, na de lezing van NIOD-onderzoeker Laurien Vastenhout over de jodenvervolging in Nederland, komen de eerste gasten gemoedelijk naar buiten gewandeld. Een van hen is Sananda, ze komt vaker bij politiek beladen evenementen. ‘Deze beveiliging valt in het niets vergeleken met die van de Portugese Synagoge in Amsterdam’, lacht de student Sociaal Juridische Dienstverlening. Agnieszka was in eerste instantie geschrokken van de beveiligers: ‘Maar toen ik binnen ging zitten voelde ik me volkomen op mijn gemak.’ In de zaal bleven de hele tijd twee cipiers staan.
Ondanks de protesten tegen de lezingen, en de zware beveiliging, had Agnieska van tevoren geen moment getwijfeld of ze zou gaan. ‘Door die hele commotie wilde ik hier juist zijn. Het is verschrikkelijk dat de HU overwoog de lezingen te schrappen, juist in Nederland.’ Ze vermoedt dat de kennis over de Holocaust en antisemitisme langzaam maar zeker verdwijnt , vooral onder jongeren.’ Aron is het met haar eens: ‘Het verbaast me niets dat de lezingenreeks zoveel ophef veroorzaakte, er wonen genoeg gekken in dit land. Ik ben blij dat hij uiteindelijk doorging.’
Antisemitisme
De drie zijn het erover eens. Het conflict in het Midden-Oosten stelt de Europese joden in een extra kwaad daglicht. Daarom willen ze dat meer jeugd goed wordt geïnformeerd over de Holocaust. Sananda: ‘Onderwijs is cruciaal. Ik schrik van wat mensen in mijn omgeving zeggen over de Holocaust op sociale media. De Joodse vrienden die ik heb, ervoeren het besluit van de HU dan ook als antisemitisch.’
Hoewel de lezing voor studenten gratis is, vormen zij een betrekkelijk klein deel van het publiek. De meesten die vanavond in de collegebanken zaten, hebben op een of andere manier een connectie met de Holocaust. ‘Ik ben zelf Joods’, verklaart een van hen. Agnieszka heeft Joodse grootouders die zijn omgebracht in concentratiekampen. ‘Ik heb een Joodse partner’, zegt een ander. ‘Maar dat is niet de reden dat hij er is. De Jodenvervolging is een deel van de Nederlandse geschiedenis die iedereen zou die moeten kennen. Het stoort me mateloos dat Nederlanders zo slecht geïnformeerd zijn. Het nieuws speelt daar een grote rol in. Mede daarom ben ik heel bewust naar deze lezing gekomen.’ De anderen knikken.
Het publiek
Sananda is zelf niet Joods, maar ‘hoewel ik al een paar Joodse vrienden heb, wilde ik graag in contact komen met meer mensen uit de gemeenschap.’ Of het hem is gelukt? ‘Helaas niet, ik ben toch net te verlegen denk ik.’ Hij zal ze bij de volgende lezing nog eens proberen aan te spreken.
Aron kent het meeste van wat hij vanavond hoorde al door zijn studie Geschiedenis. ‘Maar het zorgt toch voor wat extra bewustwording. Ik vind het belangrijk om dit verhaal goed te kennen als ik later voor de klas sta.’
Tijdens het college was het Agnieszka opgevallen dat studenten zeer betrokken waren. ‘Ze stelden zeer inhoudelijke vragen, in tegenstelling tot het wat oudere publiek. ‘Die laatsten vertelden vooral hoe het allemaal zat’, vertelt ze lachend. Journalistiekstudent Mick: ‘Zij stelden aan het eind eindeloos lange vragen.’ Hij vond het publiek vrij oud. ‘Slechts een derde zag er uit als student.’
Werd er daarbinnen nog aandacht besteed aan het besluit van het college van bestuur en de mediastorm die dat veroorzaakte? Nauwelijks. Journalistiekstudent Mick: ‘De lezing werd ingeleid door Elise Nauta, de directeur van personeelszaken. Het woord Palestina of CIDI nam ze niet in de mond, maar ze wou wel wat zeggen over de spanning die was ontstaan. Ze liet weten uit het veld te zijn geslagen door hoe de HU in de media was gekomen. “Zo is de HU niet en zo willen we ook niet zijn.”‘
