Je studieschuld aflossen is leuk, vindt Maaike Wind (41). In haar net verschenen boek ‘Fuck die studieschuld’ beschrijft ze waarom ze haar studieschuld (51.759 euro en 61 cent) zo snel mogelijk wilde aflossen en hoe ze dat deed. Ook vertelt ze wat studenten kunnen doen tegen de sociale druk om geld uit te geven.
Drie jaar geleden, zette jij ineens de knop om. Je had nog dertigduizend euro studieschuld en loste die in twee jaar tijd af. Dat lukt toch alleen als je veel verdient?
‘Het is een makkelijk excuus om te denken dat het toch niet lukt. Ik deed journalistiek werk en dat verdient niet geweldig, en ik woonde in een duur huur appartement van bijna duizend euro per maand. Daarnaast woonde ik alleen dus mijn vaste lasten kon ik met niemand delen. Het afbetalen is mij gelukt door extreem weinig geld uit te geven. En dat begon ik uiteindelijk leuk te vinden.’
Waarom is het leuk om je studieschuld af te lossen?
‘Het voelde lekker om zo sober te leven, en ik begon het meer als een sport te zien. Ik werd er steeds handiger in om dure huishoudelijke producten goedkoper in te slaan. Wasmiddel en wc-papier kocht ik in grote verpakkingen. Toen het kouder werd, kreeg ik er lol in om de verwarming zo laag mogelijk te houden. Dikke sokken aan, fijn met mijn zoontje onder een dekentje op de bank, heerlijk knus.
Met mijn vrienden praat ik open over geld, waardoor zij ook meer over zichzelf vertellen. Ik ontdekte steeds nieuwe dingen om mezelf te vermaken zonder dat het mij geld kostte: boeken lezen bijvoorbeeld, iets waarvan ik dacht dat ik er geen tijd voor had. Series en films kijken maakte ik leuker door alle films van Harry Potter in één weekend te kijken en kenner van slechte haaienfilms te worden. Gedimd licht erbij, popcorn van de supermarkt en ik miste de bioscoop nauwelijks nog.
Met elke euro die ik naar DUO overmaakte, voelde ik me rustiger en vrijer. Ik begon zelfs uit te kijken naar het moment aan het einde van de maand, waarop ik geld naar DUO stuurde.’
Je schrijft dat jouw studieschuld dik 51K was, onder andere omdat je als student luxe had geleefd: dure koffie’s, uit eten met vrienden en naar de bios. Wat vind je ervan dat studenten dat nu nog steeds doen?
‘Ik maak me er zorgen om, maar kan het hen niet kwalijk nemen. Voorlichting over studieschuld en omgaan met financiën is op sommige scholen nog altijd afwezig. Met een stressvolle studie en een druk baantje is het logisch dat je soms denkt: nu heb ik een koffietje nodig. Eén dure koffie veroorzaakt niet ineens een hoge studieschuld, maar alle uitgaven samen vormen wel een groot bedrag, zeker over vier jaar tijd. Dat realiseren studenten zich te weinig.
Wel merk ik dat er een deel van de studenten meer op hun financiën gaat letten, onder andere door het nieuws over rente op studieschuld en de stijgende energierekening. Door mijn blog ontvang ik mails van ze met de vraag hoe ze hun studieschuld laag houden.’
Als student ervoer jij sociale druk om geld uit te geven. Hoe kunnen studenten daarmee omgaan?
‘Studenten mailen mij met hun zorgen over geld en hun studieschuld, maar praten hier niet over met vrienden. Dat durven ze niet, net als ik dat vroeger niet durfde. Ik heb daar spijt van, ik maakte het hierdoor alleen maar moeilijker voor mezelf. Als vrienden kun je elkaar juist helpen met geld besparen. Dus stel je eens voor iets goedkopers te gaan doen. Dikke kans dat de helft van je vrienden er blij mee is. Ga thuis bij iemand koken in plaats van naar een restaurant. En verruil een avondje bioscoop voor een Netflix-marathon op de bank.’
Waarom zou je je studieschuld zo snel mogelijk aflossen en twee jaar heel zuinig leven als je er 35 jaar de tijd voor hebt?
‘Op mijn 25e was ik niet bezig met mijn studieschuld. Ik was jong en iedereen had een studieschuld. De jaren daarop begon het steeds meer aan mij te knagen. Ik verdiende te veel voor sociale huur, maar te weinig voor een koophuis. Hoe ouder je wordt, hoe belangrijker je het vaak gaat vinden om iets op te bouwen. Een huis kopen en in mijn geval ook een traject bij een fertiliteitskliniek. Een studieschuld zit dan in de weg.
Bovendien weet je niet wat de toekomst brengt. Wanneer je later niet veel verdient, geen vast inkomen hebt of arbeidsongeschikt raakt, is het afbetalen van een studieschuld een grote last, zeker als je er 35 jaar aan vastzit.
De psychische gevolgen van het hebben van een studieschuld worden zwaar onderschat. Ik krijg mails van mensen die zich ervoor schamen en er moedeloos van worden. “Hoe kom ik er ooit vanaf?” Als je boven de vijftig bent realiseer je je vaak niet hoe lastig het is om met een studieschuld een hypotheek te krijgen. Vroeger was dit makkelijker. Een oud-collega van in de vijftig vertelde ooit dat hij op de fiets naar DUO (toen nog IB-groep) ging om te onderhandelen over zijn aflossen. Het was toen minder strikt.’
Wat zou de HU kunnen doen?
‘Toen ik studeerde, hoorde ik altijd: “Een studieschuld is de beste schuld die je kunt hebben.” Mijn studieschuld van 50.000 euro was heftig. Als ik zuiniger had geleefd was het misschien eerder zo’n 25.000 geweest. Op de site van DUO staan de regels uitgelegd, maar veel studenten vinden dat saai en lezen het niet goed. Het is niet de taak van de HU om studenten financieel te onderwijzen, maar een hogeschool kan wel helpen. Veel studenten weten niet dat de rente over studieschuld al gaat lopen als je één maand hebt geleend, en dat de rente ook doorloopt tijdens de twee jaar na het afstuderen wanneer je nog niet hoeft terug te betalen.’
Heb je nog advies voor studenten?
‘Leef zuiniger. Je hoeft niet nooit meer naar de kroeg, maar kleine beetjes helpen. Eén avond in de kroeg en één avond thuis afspreken met vrienden bijvoorbeeld. Reken eens uit hoe hoog je schuld aan het einde van je studie wordt als je zoveel blijft lenen als je nu doet. Zo kom je niet voor een verrassing te staan. En lees een boek, of lees mijn blog. Voor de echte nerds: ik gebruik de betaalde boekhoud app YNAB (You Need A Budget). Studenten krijgen dit een jaar gratis, als ze een mailtje sturen naar het bedrijf.’
