Vanaf januari 2021 huurt de HU geen tijdelijke arbeidskrachten meer in via Interval Services. Een deel van de flexwerkers komt in tijdelijke dienst van de HU. De surveillanten komen voorlopig in dienst van een uitzendbureau. Bij het afscheid van Interval blikken betrokkenen terug op een periode waarin een groep surveillanten en Interval lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan. Hoe het gemopper over het afschaffen van de onregelmatigheidtoeslag leidde tot een worsteling om medezeggenschap – en een Interval zonder Ondernemingsraad.
Door corona hebben de surveillanten het afgelopen half jaar weinig te doen gehad. De centraal georganiseerde tentamens op de HU, waar zij toezicht houden, gingen na de sluiting van de gebouwen vanwege de corona-uitbraak niet door. Sinds de hogeschool weer gedeeltelijk open is, trekt de vraag naar hun medewerking weer aan. Maar er sloop de afgelopen periode nog een onzekere factor voor hun toekomst binnen.
De HU kondigde in september aan dat de hogeschool per 1 januari 2021 geen tijdelijke krachten van Interval Services BV meer inhuurt en het contract met de dochter beëindigt. De reden is de invoering van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). Bedoeling van die wet is dat flexwerkers een betere rechtspositie en arbeidsvoorwaarden krijgen, met meer zekerheid op werk. Maar de uitwerking van de wet maakt dat blijven werken met Interval te duur zou worden. De hogeschool meldde er toen bij dat een deel van de contractanten in dienst komt van de HU, voor de anderen zou een oplossing worden gezocht.
In tijdelijke dienst
Dat leidde tot onzekerheid bij de surveillanten. Eind oktober was voor hen nog niet duidelijk hoe het er na 1 januari zou gaan uitzien. Inmiddels is bekend dat contractanten van Interval die na 1 januari aan het werk bij de HU gaan, in tijdelijke dienst komen van de hogeschool. Een deel krijgt een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd met een vaste omvang (een zogenaamd D4-contract) of een oproepcontract met een bepaalde tijd met een flexibele omvang.
‘De fluctuerende vraag, veranderende vorm van toetsen en de onzekerheden op dit moment brengt behoefte aan flexibele inzet’
Voor de surveillanten is een tijdelijke oplossing gevonden. Zij kunnen per 1 januari volgend jaar aan de slag via uitzendbureau Actief Werkt! In ieder geval tot 1 september. Daarnaast schrijft de HU een aanbesteding uit voor alle uitzendkrachten die bij de hogeschool werken. Interval Services werkt nu op administratief vlak samen met Actief Werkt! Het uitzendbureau bestaat dertig jaar en telt tientallen vestigingen in Nederland. ‘De fluctuerende vraag, veranderende vorm van toetsing en de onzekerheden op dit moment brengt behoefte aan flexibele inzet’, stelt HU-woordvoerder Seger Pijnenburg.
Omgang met de ‘flexibele schil’
Overigens bestaat de WAB sinds januari 2020. Uitzendkrachten hebben sindsdien recht op dezelfde arbeidsvoorwaarden en rechtspositie als mensen in vaste dienst van de organisatie die ze inhuurt. In het geval van de HU geldt de cao-hbo en niet de uitzend-cao die Interval tot dan hanteert. Volgens Ramses de Groot, directeur van Interval, is deze regel nageleefd. Hij wijst erop dat Interval lid is van de Algemene Bond van Uitzendorganisaties (ABU). Daarmee voldoet het volgens hem aan de strengste eisen en controlemechanismen uit de branche, stelt De Groot.
Het besluit van het college van bestuur om geen gebruik meer te maken van de diensten van Interval dateert van juni 2020, een half jaar na de invoering van de WAB. Daarmee zet de HU weer een nieuwe stap in de omgang met de ‘flexibele schil’. Nog in 2013 liep de HU tegen een naheffing van de Belastingdienst op omdat het niet van iedere inhuurkracht een Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) of paspoort had. Dat kostte bijna een half miljoen euro. Twee laar later zorgde nieuwe wetgeving ervoor dat de hogeschool de contracten van veel tijdelijke krachten opzegde. Een deel kwam bij de HU in dienst terwijl een andere groep via Interval Services verder aan de slag ging.
Vakbonden dringen aan
Ook vakbonden zijn altijd al kritisch geweest over het inhuren van flexwerkers. Dat beaamt Nasera Azzouz, rayonbestuurder hbo bij de Algemene Onderwijsbond (AOb). ‘Hogescholen zijn eigen risicodrager en moeten daarom zelf de kosten van de ww-uitkering en het bovenwettelijke deel betalen. Dat vinden ze dan te duur, zeker als iemand een lang dienstverband heeft en veel rechten heeft opgebouwd. Vandaar dat ze tot dit soort constructies overgaan.’
Ze vindt het begrijpelijk dat instellingen gebruik maken van tijdelijke constructies bij de inhuur van surveillanten en studenten en bij een piek in werkzaamheden of bij ziekte. Of als een opleiding enorm fluctueert in studentenaantallen. Azzouz: ‘Ik zie bij sommige hogescholen dat er docenten worden ingehuurd met payrollcontracten van die BV’s terwijl zij werken bij stabiele opleidingen. Daar zijn wij heel erg tegen. Dat is bij hogescholen teruggedrongen door wettelijke regelingen maar ook op aandringen van de vakbonden.’
In de huidige rol overbodig
En nu dus deze stap van de HU. Waarbij Interval Services in de huidige rol overbodig wordt. Het bedrijf, sinds 1984 ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, leverde aan de HU decennialang tijdelijke werknemers. Zowel docenten, ondersteuners, surveillanten en studenten, bijvoorbeeld voor klussen als studievoorlichting. De omzet van de BV lag de afgelopen twee jaren rond de 6 miljoen euro, blijkt uit jaarverslagen van de HU. Enkele jaren daarvoor was dit rond de één miljoen, staat in de stukken. Twintig procent van de omzet komt van de inzet van surveillanten.
Sinds 2006 is Ramses de Groot directeur van Interval. Hij was ook directeur van de HU Amersfoort en sinds 2017 gedetacheerd bij de Economic Board Utrecht (EBU), stichting voor economische en duurzame ontwikkeling van de regio Utrecht. In dat jaar komen de surveillanten onder de hoede van Interval, waar ze voorheen via Start People werden ingehuurd.
Chaos bij sommige tentamens
De reden voor die overheveling: aanhoudende klachten van studenten over centrale toetsen. Er was chaos bij sommige tentamens, zeggen studenten. Meerdere tentamens werden ongeldig verklaard. Een Taskforce stelde orde op zaken. Er kwamen onder meer betere instructies voor surveillanten en dus die overstap naar Interval. Zo heeft de HU een beter zicht op de organisatie ervan, was de redenering.
Nu blijkt dat die overgang toentertijd zeker niet soepel is verlopen. Voor veel surveillanten was de transfer van het uitzendbureau naar Interval Services geen vooruitgang. ‘Er was een aantal onrechtvaardigheden waar wij tegenaan liepen’, vertelt Reinier Schat, een van de surveillanten. Het ging onder andere over het afschaffen van een toeslag voor onregelmatig werk in de avond en weekend.
Daarbij moesten medewerkers minimaal drie uur uitbetaald krijgen ook al waren de werkzaamheden van kortere duur. Dat deed Interval niet. Collega-surveillant Ton Kroon: ‘Volgens advocaten die wij spraken is dat wettelijk verplicht.’
Maar woordvoerder Pijnenburg stelt dat in de cao-hbo staat dat er geen recht is op dergelijke toeslagen bij de inzet van surveillanten.
(Tekst loopt door onder de foto)
De verslechteringen van de arbeidsvoorwaarden zette kwaad bloed bij de surveillanten. Bij de koffiemachines werd er veel over gemopperd. Tijdens een bijeenkomst van Interval met de surveillanten in december 2017 vroeg een van hen om opheldering. Daar kwam geen afdoende antwoord op. Wel lieten mensen van Interval doorschemeren dat het afschaffen van de toeslagen op initiatief van de HU gebeurde.
Appgroep wordt ‘actiegroep’
Kroon en Schat besloten een appgroep op te zetten, aangevuld met maillijst. Zo’n honderd van de circa 200 contractanten meldden zich hiervoor aan. De initiatiefgroep werd uitgebreid tot vier woordvoerders en ontpopte zich tot een soort ‘actiegroep’. Die wilde verhaal halen bij directeur De Groot.
Maar kort daarop liet de directeur de declaraties onderzoeken van deze vier personen, vertellen Kroon en Schat. Al gauw kregen zij een brief waarin ze op dwingende toon werden opgeroepen om tekst en uitleg te geven over bepaalde declaraties. Andere surveillanten hadden geen brief gehad. ‘Het waren precies die vier mensen van dat actiegroepje’, weet Schat.
Kroon: ‘Dat was een duidelijke poging tot intimidatie. Hij wilde ons een toontje lager laten zingen. Dat kwam wel hard aan. Het was spijkers op laag water zoeken.’
Schat: ‘Een nare zet van de directeur. Hij wilde ons verdacht maken. Wij voelden ons als het ware meteen gecriminaliseerd.’ De uitbetaling van veel andere surveillanten werd hierdoor enige tijd opgeschort. Het liep uiteindelijk met een sisser af.
Maar De Groot herkent zich niet in de woorden van de surveillanten. Hij heeft ‘veelvuldig en intensief’ gesproken met ze, reageert hij. ‘Ik heb ook ruimschoots extra uren uitbetaald om mee te kunnen praten over de inrichting van medezeggenschap. Mijn deur heeft altijd open gestaan; ook als er kwesties speelden, bleef ik de dialoog opzoeken en heb ik naar ze geluisterd.’
‘Niet laten escaleren’
Vanwege de privacywetgeving wil hij niet verder ingaan op individuele gevallen, zo meldt hij. Wel laat hij weten: ‘In het genoemde voorbeeld kan ik melden dat er sprake was van een onrechtmatige toepassing van wet- en regelgeving door enkele surveillanten. Daar heb ik corrigerend tegen opgetreden en vanuit coulance overwegingen heb ik dat verder niet laten escaleren. Ik herken mijzelf niet in de gebruikte bewoordingen alsof ik intimiderend zou zijn of zou hebben gehandeld. Dit blijkt ook niet uit mijn handelen en/of uit het resultaat van genoemde casus.’
De groep stapte hierna naar het college van bestuur van de HU. Vervolgens raakte ze in gesprek met de Hogeschoolraad. Ergens daar ontstond het idee dat er een vorm van medezeggenschap moest komen voor de contractanten van Interval Services. Adviseur Marcel Reijnen van De Pijl Medezeggenschap werd aangetrokken om de opties te onderzoeken, in een comité met directeur De Groot en surveillant Kroon. ‘De directie stelde zich open en constructief op. Hij kwam zelf met suggesties. De Groot heeft er uitstekend aan meegewerkt’, vertelt adviseur Reijnen.
Ondernemingsraad een maat te groot
Het advies bevatte onder meer deze twee opties: een Ondernemingsraad met zetels voor zowel surveillanten, docenten als studenten. En ten tweede een zogeheten Onderdeelcommissie (OC) van alleen surveillanten die opereren onder de Hogeschoolraad.
Dat laatste had zijn voorkeur, vertelt Reijnen. Ook Kroon was daar uitgesproken voor. En ook de directeur leek hiervan voorstander. Een Ondernemingsraad voor Interval zou immers een maat te groot zijn. Alle bloedgroepen van Interval zouden erin vertegenwoordigd moeten zijn. Terwijl de animo onder studenten en docenten met tijdelijke werkzaamheden laag zal zijn, staat in het advies. Zij komen en gaan.
Daarbij beschouwde adviseur Reijnen Interval niet als zelfstandige organisatie: het college van bestuur van de HU had zo ongeveer volledige zeggenschap over de dochteronderneming. Terwijl een Ondernemingsraad volgens de wet alleen kan bij een zelfstandige organisatie.
Maar dan gaat het advies naar het college van bestuur. En die ziet zo’n Onderdeelcommissie niet zitten, vertellen betrokkenen. Waarop De Groot zichzelf genoodzaakt ziet een alternatief te onderzoeken en een zelfstandige Ondernemingsraad op te richten.
Spanningen lopen op
Daardoor lopen de spanningen tussen het drietal op. ‘Het oprichten van zo’n Ondernemingsraad is tot mislukken gedoemd’, zegt Kroon. Adviseur Reijnen trekt zich terug: ‘In mijn advies schrijf ik dat het geen zin heeft om zo’n Ondernemingsraad op te richten en daar wil ik dan ook niet aan meewerken. Dat zou niet professioneel zijn.’
(Tekst loopt door onder de foto)
Tussen De Groot en Kroon loopt het niet bepaald lekker. ‘Directeur De Groot vond dat de surveillant de achterban verkeerd informeerde over deze zaken’, vertelt Reijnen, die hierover niet in details kan treden.
‘Het is in mijn beleving uit de hand gelopen’, vindt Kroon. ‘Er is stevig over gesproken en zaken zijn weer tot rust gekomen. Ik werd kort daarop opnieuw voor maanden uitgeschakeld door ziekte.’
Gunstige regelingen en vergoedingen
De Groot ging ondertussen door met het opzetten van de Ondernemingsraad, bijgestaan door een andere deskundige op het gebied van ondernemingsraden. Volgens hem is in overleg met de vakbonden een reglement opgesteld met gunstige regelingen en vergoedingen. ‘Om zoveel mogelijk animo en drempels voor toetreding weg te nemen onder medewerkers’, vertelt hij.
Maar buiten de surveillanten waren er geen gegadigden om in de raad zitting te nemen. Ironisch genoeg waarschuwde Reijnen hiervoor in zijn advies. ‘De Ondernemingsraad bestaat niet omdat er onvoldoende animo voor was’, zei De Groot in een bericht op Trajectum. Tot op heden is er geen Ondernemingsraad actief, terwijl dat overigens wettelijk verplicht is.
Groep is aan het verjongen
Wel of geen ondernemingsraad, goede arbeidsvoorwaarden of niet. Voor nogal wat surveillanten, die bijvoorbeeld met pensioen zijn, is dit allemaal geen halszaak. Maar de groep is aan het verjongen, constateert Schat: ‘Het waren hoofdzakelijk gepensioneerden die het er een beetje bijdeden voor een zakcentje. De arbeidsvoorwaarden waren minder belangrijk. De laatste jaren zie je dat steeds meer jonge mensen zich opgeven. De betekenis voor dit inkomen is voor hen veel belangrijker. Veel mensen leven op bijstandsniveau en zijn blij dat ze dit kunnen aanvullen met inkomsten uit surveilleren.’
En dus is het maar beter als de surveillanten onder de cao-hbo vallen, in dienst van de HU? Kroon vindt van wel: ‘Ik zie geen reden waarom niet. Dit is een gevolg van wetgeving.’ ‘Dat lijkt mij de meest voor de hand liggende oplossing voor deze situatie’, meent adviseur Marcel Reijnen.
Nasera Azzouz van de AOb: ‘Daar dringen we als vakbond op aan. Het is bekend hoeveel uren surveillanten werken, dus daar kun je ook iets structureels op bedenken binnen de cao-hbo. Daar liggen mogelijkheden en dan doe je het op een nette manier.’
De surveillanten worden volgende week geïnformeerd over hun aanstaande overstap naar uitzendbureau Actief Werkt!
